Sakal bırakmanın kaynağı hem Peygamberimizin (s.a.v) fiili sünneti hem de hadisleridir. Bu konuda bazı hadisler şöyledir:
İbn Ömer (ra), Rasûlüllâh (sav)’ın şöyle buyurduğunu rivâyet etmiştir:
“Müşriklere muhalefet edin; sakalları bırakın, bıyıkları kısaltın.”1
Ebû Hureyre (ra)'dan rivayet edildiğine göre Rasûlüllâh (sav) şöyle buyurmuştur:
“Bıyıkları kısaltın, sakalları salın, mecûsîlere muhalefet edin.”2
"Biz bıyıkları kısaltmak ve sakalı bırakmakla emrolunduk"3
Yahudiler bıyıklarını uzatır, sakallarını iyice kısaltırlar. Siz aksini yaparak onlara muhalefet edin.”4
Sakal ve Bıyık Erkeğin Fıtratındandır
Hadis-i şerifte de buyrulduğu gibi sakal-bıyık, yaratılış icabı erkeklerde bulunması gereken bir kılıktır. Riayet etmekle hem fıtrata uygun hareket edilmiş, hem de sünnete tabi olunmuş olur. Allah Resulü (asm) şöyle buyuruyor:
Peygamber Efendimiz (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem), Âişe (Radıyallahu Anhâ) validemizin rivâyet ettiği bir hadîs-i şerîfte şöyle buyurmuştur:
“On şey fıtrattandır; bıyığı kesmek, sakal bırakmak, misvak kullanmak, burna su vermek, tırnakları kesmek, parmak mafsallarını yıkamak, koltuk altını yolmak, avret mahallini tıraş etmek ve suyla istincâ yapmak.”5
Sakal Bırakmanın İnsana Sağlık ve Dünyevi Faydaları
Sakalın insan sağlığı üzerindeki etkileri sadece estetik bir konu değil, aynı zamanda biyolojik ve koruyucu yönleriyle de dikkat çekmektedir. Bu konuda bilimsel makalelerden istifade edilerek bir tıp doktoru tarafından hazırlanan makaleyi özetle buraya alıyoruz;
Araştırmalar, sakallarda çok sayıda mikrop bulunsa da bunların büyük bölümünün zararsız hatta faydalı bakteriler olduğunu göstermektedir. Sakalsız kişilerin yüzlerinde zararlı bakterilerin barınma oranı daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca sakal, havadaki toz ve mikropları kısmen süzerek solunum yollarını ve boğazı koruyan doğal bir filtre gibi görev yapar.
Sürekli tıraş olmanın ise ciltte tahrişe, bakteri birikimine ve “folliculitis” adı verilen kıl kökü iltihaplarına yol açabileceği belirtilmektedir. Bu durum, özellikle ciltte kızarıklık, kabarcık ve enfeksiyon riskini artırabilir.
Sakal aynı zamanda güneşin zararlı etkilerine karşı doğal bir kalkan görevi görür. Güneş ışınlarını doğrudan cilde temas ettirmediği için ciltteki yaşlanma sürecini yavaşlatır ve ultraviyole ışınlarının yol açtığı hasarları azaltarak cilt kanseri riskini düşürür.
Bunun yanında sakal, erkeklerdeki bazı estetik problemleri de gizleyebilir. Yaşlılık izlerini, sivilceleri veya lekeleri kapatarak yüzün daha düzgün ve olgun görünmesini sağlar. Zayıf çeneli kişilerde yüz hatlarını daha dengeli gösterir.
Ayrıca soğuk havalarda yüzde bir sıcaklık tabakası oluşturduğundan, soğuk algınlığı ve öksürük gibi rahatsızlıklara karşı da doğal bir koruma sağlar.
Sakal cildin nem dengesini muhafaza ederek kuruluğu önler; bu sayede cilt daha geç yaşlanır.
Aynı zamanda polen ve tozun yüze doğrudan temasını azaltarak astım ve alerji riskini düşürür. Özellikle bıyık kısmı, nefes yoluyla alınabilecek yabancı partikülleri süzmekte önemli bir rol oynar.
Sakal, erkeklerde erkeksi bir görünüm kazandırır; özgüveni ve kararlılığı yansıtır. Tarih boyunca da sakal, asalet, güç ve vakar sembolü olmuştur. Nitekim Osmanlı’da yeniçeriler sakal bırakmakla yükümlüydü; bu, düşmana karşı heybetli görünmenin bir simgesiydi.
Modern araştırmalar da sakallı erkeklerin toplumda daha olgun, güvenilir ve yüksek statülü olarak algılandığını göstermektedir. Hatta kadınların, sakallı erkekleri daha sorumluluk sahibi ve iyi bir baba figürü olarak değerlendirdikleri de yapılan çalışmalarla ortaya konmuştur. Güç gerektiren mesleklerde sakalın, güven ve kararlılık hissini artırdığı da ifade edilmektedir.
Kısacası, sakal sadece bir dış görünüş meselesi değil; hem fiziksel hem psikolojik, hem de sosyal faydalarıyla insanın tabii bir parçasıdır.6
Sakal bırakmanın ve kesmenin fıkhî hükmü için bakınız;
https://risale.online/soru-cevap/sakali-kesmek-haram-mi
Buhârî, Libâs 62
Müslim, Tahâret 55
Tirmizi, 2765
hmed, Müsned, V, 264; İbnu Hıbban, Sahih, No: 5476; Beyhaki, Sünen, I, 151; Bezzar, Müsned, No; 2970; Heysemi, ez-Zevaid, 166.
Müslim, Tahâret 56; Ebû Dâvûd, Tahâret 29; İbn Mâce, Tahâret 8
https://www.fikriyat.com/yazarlar/sefa-saygili/2022/09/21/sakal-birakmanin-faziletleri