4 eşlilik ayeti ( Nisa Suresi, 3) 626 yılında inmiştir. Peygamber Efendimiz, 626 yılında 3 eşiyle nikahlıydı; Hz. Sevde, Hz. Aişe, Hz. Ümmü Seleme. Fakat Peygamberimiz ayet indikten sonra 627, 628 ve 629 yıllarında 5 hanımla nikahlandı; Hz. Zeynep, Hz. Cüveyriye Hz. Ümmü Habibe, Hz. Safiye, Hz. Meymune. Bunun hikmeti nedir? Bu durumu, ayetin hükmüyle ters diyenlere nasıl cevap vermeliyiz?

Cenab-ı Hak Ahzab Suresi 50. Ayet ile Resul-i Ekrem (sav) Efendimize dörtten fazla evliliğe özel izin vermiştir. Bu izin yalnız Resul-i Ekrem (sav) Efendimiz için geçerlidir.

“Ey Peygamber! Şübhesiz ki biz, mehirlerini verdiğin zevcelerini ve Allah'ın sana ganîmet olarak verdiklerinden sahib olduğun cariyeleri, hem seninle beraber hicret eden amcanın kızlarını, halalarının kızlarını, dayının kızlarını ve teyzelerinin kızlarını (istersen nikâhlamayı) sana helâl kıldık. Bir de mü'min bir kadın kendini peygambere (mehrini istemeden) hîbe ederse, eğer peygamber (de) onu nikâhlamak isterse, diğer mü'minlere değil, sadece sana mahsus olmak üzere (onu mehirsiz olarak helâl kıldık)![1]

Nisâ sûresinin üçüncü âyetinde dörtten fazla evlenmeye izin verilmediği halde, bu ayette Resulullah’ın dörtten fazla hanımla evlenmesine müsaade edildiği görülmekedir. Resulullah Efendimize has olan bu iznin kendi içinde hukukî, toplumsal siyasî ve eğitimle ilgili pek çok sebepleri vardır.

Hz. Zeyneb'in ilk eşi Resul-i Ekrem (sav) Efendimizin azatlı kölesi ve evlatlığı Zeyd b. Harisedir. Hz. Zeyneb (r.anha) Resul-i Ekrem (sav) Efendimizin halasının kızıdır ve bu evliliğe bizzat Efendimizin (sav) kendisi öncülük etmiştir. Zeyd (r.a.) azatlı bir köle olmasına rağmen hür bir kadın olan Hz. Zeyneb (r.anha) ile Peygamber Efendimiz tarafından evlendirilmiştir. Arap geleneğine göre asil bir kadın köle olan bir adamla evlenemezdi. İslamiyet bu evlilik ile arapların bu anlayışını ortadan kaldırmış oldu. Fakat kaderin bir tecellisi ki Hz. Zeyd (r.a.) ile Hz. Zeyneb (r.anha) birbirlerine küfüv (denk) olmadıkları için aile hayatlarında bir türlü huzur ve sekinet bulamadılar.

Hz. Zeyd (r.a.) Resul-i Ekrem (sav) Efendimize müracaat ederek eşinden boşanmak istedi. Resul-i Ekrem (sav) Efendimiz Hz. Zeyd'e (r.a.) her ne kadar boşanmaması gerektiğini tavsiye etse de artık geçimsizlik son raddeye (aşamaya) geldiği için Hz. Zeyd (r.a.) eşi Hz Zeyneb'i (r.anha) boşamak durumunda kaldı. Yine cahiliye dönemi adetlerine göre “evlatlık” öz evlat gibi kabul ediliyordu ve cahiliye geleneğine göre evlatlığın boşadığı hanımla evlenmek babaya yasaktı. İşte Resul-i Ekrem (sav) Efendimiz ile Hz. Zeyneb’in (r.anha) evliliği bu âdeti ortadan kaldırdı. İslamiyet bu evlilik ile “evlatlığı” yalnızca din kardeşi olarak tarif etti, evlatlığın boşadığı kadını nikahlamayı manevi babalara helal saydı. Resul-i Ekrem (sav) Efendimizin Hz Zeyneb (r.anha) ile evlenmesi İslam hukuku açısından cahiliye dönemine ait bir kısım âdetlerin ortadan kaldırılmasına yönelik olduğu görülmektedir.

Resul-i Ekrem (sav) Efendimizin bazı evlilikleri yakın dostları ile bağlarının evlilik vasıtasıyla daha da güçlenmesine yöneliktir. Hz Ömer’in (r.a.)mkızı Hz Hafsa (r.anha) ile evliliği buna misaldir.

Resul-i Ekrem (sav) Efendimizin bazı evlilikleri de evlendiği hanımların kabilelerini İslamiyet'e yakınlaştırmak ve o kabileler ile Müslümanlar arasındaki düşmanlığı gidermek amaçlarına yönelik oluştur. Hz. Cüveyriye ve Hz. Safiye (r. anhüma) validelerimizin evlilikleri buna misaldir.

Resul-i Ekrem (sav) Efendimizin bazı evlilikleri de fedakar ve cefakar Müslüman kadınları himaye etmek onları takdir etmek ve itibarlarını korumak gayesine yöneliktir. Resul-i Ekrem (sav) Efendimizin Ümmü Habibe validemiz ile evliliği buna örnek teşkil etmektedir.

Son olarak Resul-i Ekrem (sav) Efendimizin Hz. Meymune ile evliliğinin hikmeti ise şu şekildedir: Hz. Meymune’nin sekiz kardeşi bulunmaktadır. Her bir kardeşi farklı bir kabilenin ileri geleni ile evlidir. Özellikle Resul-i Ekrem (sav) Efendimiz Hudeybiye Andlaşması ile ve bilahara Umretü’l Kaza'da elde edilen Mekke-Medine yakınlaşmasına olumlu katkı sağlamak istiyordu. Resul-i Ekrem (sav) Efendimizin Hz. Meymune validemiz ile evliliği Mekke Fethi’nden önce bir nevi iyi niyet göstergesidir. Efendimizin dostluk bağını kuvvetlendirmek adına ortaya koyduğu samimi bir niyetin alâmetidir.

Ayrıca bkz: Halime Demireşik,  Hanım Gözüyle Mü'minlerin Anneleri (Peygamberimizin Mübarek Zevceleri), Erkam YayınlarıProf. Dr. İbrahim Sarıçam, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları

İlave malumat için lütfen bakınız;

https://risale.online/soru-cevap/peygamberimiz-ve-esleri

https://risale.online/soru-cevap/peygamberimizin-evlilikleri-1