"Tahavvülât-ı zerrât, Nakkāş-ı Ezelî’nin kalem-i kudreti, kitâb-ı kâinâtta yazdığı âyât-ı tekvîniyenin hengâmındaki  ihtizâzâtı ve cevelânıdır." (30. Söz) cümlesini açıklar mısınız

Bahse konu yer şöyledir:

"Tahavvülât-ı zerrât, Nakkāş-ı Ezelî’nin kalem-i kudreti, kitâb-ı kâinâtta yazdığı âyât-ı tekvîniyenin hengâmındaki ihtizâzâtı ve cevelânıdır. Yoksa Maddiyyûn ve Tabîiyyûnların tevehhüm ettikleri gibi, tesâdüf oyuncağı ve karışık, ma‘nâsız bir hareket değildir. Çünki bütün mevcûdât gibi zerreler ve her bir zerre, mebde’-i hareketinde “Bismillâh” der. Çünki nihâyetsiz, kuvvetinden fazla yükleri kaldırır. Ve buğday tanesi kadar bir çekirdeğin koca bir çam ağacı gibi bir yükü omzuna alması gibi. Hem vazîfesinin hitâmında “Elhamdülillâh” der." (30. Söz)

Ezeli yaratıcı olan Allah'ın kudreti, bir kalem ise kainat da o kalemin yazdığı bir kitaptır. Kudret kaleminin yazdığı varlıkların var edilmesi esnasında zerreler ihtizaz ve cevelan ederler. Yani kaderin çizdiği plana göre kudret, zerreleri hareket ettirir. Bu hareketlerin neticesinde varlıklar ortaya çıkar. Kudret kaleminin yazısı olan varlıkların ortaya çıkması ve hareketlerinin temelinde zerrelerin bu hareketleri vardır. Yoksa materyalislerin ve tabiatçilerin zan ettiği gibi tesadüfen oluşan karışık şeyler değildir.