Mutezileye göre, Allah'ın ilim sıfatı mümkinata, maduma ve muhale taallluk etmiyor mu ? Ehli Sünnetin bu konuda görüşü nedir? Detaylı bie şekilde izah eder misiniz? 

Mutezile’ye göre, Allah’ın ilim sıfatı yalnızca mevcut olan şeylere (mevcutata) taalluk eder; yani mümkinata, maduma ve muhale taalluk etmez. Onlara göre Allah, sadece var olan ve vuku bulan şeyleri bilir. Bu nedenle, henüz meydana gelmemiş veya imkânsız olan şeyler Allah’ın ilminde yer almaz. Mutezile, Allah’ın ilminin ezelde yaratılmışlarla birlikte olduğunu, yani onların vücuda gelmesiyle Allah’ın bildiğini savunur.

Ehl-i Sünnet'in Görüşü: Ehl-i Sünnet, özellikle Eş’arî ve Mâtürîdî kelamcıları, Allah’ın ilmi ezelîdir ve mümkin, madum ve muhal dâhil her şeye taalluk eder. Bu görüşün temel noktaları şunlardır:

Allah’ın ilmi ezelîdir ve sınırsızdır: Allah olmuş, olmakta olan ve olacak her şeyi bilir. Ayrıca hiçbir zaman gerçekleşmeyecek olan muhal (imkânsız) şeyleri de bilir.

Mümkinata taalluk: Allah, mümkün olan her şeyi bilir. Yani, var olabilir veya olmayabilir olan her şey O’nun ilmindedir.

Madumlara taalluk: Allah, şu an var olmayan ama ileride var olabilecek veya hiç var olmayacak şeyleri de bilir.

Muhale taalluk: Allah, imkânsız olan şeylerin imkansizligini de bilir.

Ehl-i Sünnet ve Mutezile kelam ekollerinin kaynakları ışığında daha detaylı açıklayalım.

Mutezile Âlimlerinin Görüşleri:

Kâdî Abdülcebbâr (ö. 1025): Mutezile'nin önde gelen âlimlerinden olan Kâdî Abdülcebbâr, “Allah’ın ilminin sadece mevcut olan şeylere taalluk ettiğini savunur. Henüz var olmayan (madum) veya imkânsız (muhal) şeylerin Allah’ın ilminde yer almadığını belirtir.”[1]

Zemahşerî (ö. 1144): Mutezile âlimi Zemahşerî, “Allah’ın ilminin sadece fiilen var olan şeylere taalluk ettiğini ifade eder.”[2]

Ehl-i Sünnet Âlimlerinin Görüşleri:

İmam Eş’arî (ö. 936): Ehl-i Sünnet kelamının kurucularından olan İmam Eş’arî, “Allah’ın ilminin ezelî olduğunu ve olmuş, olacak ve hatta olmayacak şeyleri dahi bildiğini belirtir.”[3]

İmam Mâtürîdî (ö. 944): Ehl-i Sünnet’in bir diğer önemli ismi olan İmam Mâtürîdî, “Allah’ın ilminin mümkin, madum ve muhal olan her şeye taalluk ettiğini ve O’nun ilminde bir değişiklik olmadığını savunur.”[4]

İmam Gazâlî (ö. 1111): “Allah’ın olmuşu, olacağı ve olmamış olup olsaydı nasıl olacağını bildiğini ifade eder.”[5]

Fahreddin Râzî (ö. 1209): Mutezile’nin görüşlerini eleştirerek, “Allah’ın ilminin her şeyi kuşattığını ve O’nun ilminde eksiklik olamayacağını belirtir.”[6]

Kur’an ve Sünnet’e Göre Allah’ın İlim Sıfatı

Ehl-i Sünnet’in görüşünü destekleyen birçok âyet ve hadis bulunmaktadır: Kur’ân, hadis ve kelam âlimlerinin görüşleri incelendiğinde, Ehl-i Sünnet’in görüşünün daha isabetli olduğu görülmektedir.

Kur’ân-ı Kerim’den Deliller:

1. "Şüphesiz ki Allah, her şeyi bilendir."[7]

2. "Allah, olmuşu da bilir, olmamışı da, eğer olsaydı nasıl olacağını da bilir."[8]

3. "Allah, göklerde ve yerde olan her şeyi bilir."[9]

Hadislerden Delil:

Hz. Peygamber (s.a.v) şöyle buyurmuştur:” Cennetliklerin ve cehennemliklerin ezelde belli olduğuna dair hadisler, Allah’ın ilminde değişiklik olmadığını gösterir.”[10]

Ayrıca lütfen bakınız:

https://risale.online/soru-cevap/nihayetsiz-ilim

https://risale.online/soru-cevap/sonsuz-kudret-sonsuz-ilim

https://risale.online/soru-cevap/-3