Vesvese ile evham arasında ıstılahi bir fark var mıdır?

Genel itibariyle bu iki kavram aynı olarak zikredilir. Lakin arada bazı farklar mevcuttur.

Evham(Vehm): Genellikle şüphe ve tereddüt edilen şeyin belirtisi ve delili çok zayıf olup kesin bilinmediği halde kişinin yanılarak oraya meyletmesi ve bu suretle onunla zihnini meşgul etmesidir. Bu Cenab-ı Hakkın insanın ruhuna birçok hikmete binaen fıtri olarak takmış olduğu bir hususiyettir. 

Örneğin; insanın gece yalnız kaldığı zamanlarda -gündüzden hiçbir farkı olmadığı halde- hissettiği korku, tereddüt ve şüphe gibi.

Ayrıca vehim, vesveseden bir önceki şüphenin başlangıç aşamasıdır da denilmektedir.(M.Körpe, Risale-i Nur Istılahları)

Vesvese ise: şeytanın, insanın aklına veya kalbine bir takım zan ve şüpheleri sokma işidir. Şeytan ilk başta zayıf olan bazı tereddüt hallerini insana fazlaca ilka ederek onun zihnini meşgul eder. Yani bu hal şeytani olarak hariçten şeytanın müdahalesiyle ortaya çıkar. İmtihan gereği Cenab-ı Hak şeytanın insana bu tarz musallat olmasına müsade etmiştir. Bu konuda Nas suresinde şu ifade geçmektedir.

"De ki: “Nâs'ın (insanların) Rabbine sığınırım!.  İnsanların hükümdârına, İnsanların ilâhına, O sinsi vesvesecinin şerrinden. O ki, insanların göğüslerine vesveseler fısıldar. Gerek cinlerden(şeytan), gerek insanlardan."(Nas,114/1-6)

Örneğin; bir emare olmadığı halde namazda kişinin aklına acaba abdestim tam oldu mu olmadı mı  bu sebeple namazım kabul olur mu olmaz mı diye bir şüphe gelir. Üzerine durup buna ehemmiyet verdikçe bu şüphe kuvvetlenir ve insan bundan kalben rahatsız olur, dikkati dağılır. 

Şeytan, özellikle hassas olan veya bazı dönemlerde hassaslaşan insanlara bu vesvese cenahından çokca musallat olur. Onları kalben ve ruhen rahatsız eder. Özellikle de ibadetler esnasında bunu yapar ki kişi o ibabetten usanç duysun, huzurdan kaçıp o ibadeti terk etsin. Şeytanında istediği budur.

Ayrıca Bakınız;

/soru-cevap/vehim-ve-vesvese-hakkinda-bir-soru