Kan Satmanın ve Almanın Hükmü Nedir? Kanımızı ihtiyacı olana satabilir miyiz? Veya zaruri durumda ihtiyacımız olduğunda başkasının kanını parayla satın alabilir miyiz? Bu konuda dinimizin ölçüsü nedir?

Kanla ilgili olarak din âlimleri arasında cereyan eden tartışmalardan birisi, kan naklinin ve buna bağlı olarak alım satımının dinî ve hukukî hükmü konusundadır.

Kanamalı bir hastaya başka bir kişiden yapılacak kan nakli yeni bir tedavi metodu olduğundan bu hususta klasik literatürde açık bir bilgiye rastlanmaz ve konu çağdaş Müslüman ilim adamları tarafından tartışılmaktadır.

İslâm hukukçuları, kanın Kur’ân-ı Kerîm’de haram kılınmış olmasından hareket ederek kanın alım satımının da yasaklandığı ve hukuken mal sayılmayacağı görüşündedir. Hz. Peygamber’in (sav) kan bedelini yasakladığı [1] ve, “Allah, herhangi bir topluma bir şeyin yenilmesini haram kıldığı zaman bedelini de haram kılar” [2] dediği nakledilmektedir.

Bununla birlikte tedavi amacıyla kan nakli, kan aldırma, kan tahlili vb. işlemler bu çerçevenin dışında kaldığından yasak kapsamına girmemektedir.

Tedavi amacıyla kan nakli ihtiyacı içinde bulunan kişiye kan verecek kimsenin bunun karşılığında ücret alıp alamayacağı meselesi klasik fıkıh literatüründe tartışılan kanın satışı kavramından farklı bir durumdur. Tedavi amacıyla verilen kanın ilâç hükmünde olacağı ve dolayısıyla mal sayılacağı, ücretinin de karşılıklı anlaşma ile belirleneceği düşünülebilirse de insan vücudundan bir parçanın her türlü istismara açık olacak şekilde ticarete konu edilmesinin İslâm dininin insana verdiği değerle çeliştiği, böyle bir uygulamanın sosyal açıdan da olumsuz sonuçlar doğuracağı, gerek kan vermenin veren kişinin sağlığı açısından yararı, gerekse insan hayatının önemi gibi hususlar göz önüne alındığında bunun bağış şeklinde yapılmasının daha uygun olacağı açıktır.

Kanın satılmasını câiz görmemekle birlikte teşvik için devletin kan veren şahsın kaybını telâfi edecek ölçüde bir karşılık vermesinde sakınca görmeyen âlimler de vardır.[3]

Kan vermenin ve almanın dinimizdeki hükmü için lütfen bakınız; 

https://risale.online/soru-cevap/kan-vermek-2

[1] Buhârî, “Büyûʿ”, 25, 113.

[2] Ebû Dâvûd, “Büyûʿ”, 66.

[3] M.Kâmil Yaşaroğlu, TDV İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı yay, Istanbul 2021, cild 24, 288-289 syf.