Çevremde Mobilyacı, Koltuk Döşemeci, Cilacı, Mağazacı arkadaşlarım var. Selem ve Sipariş Akdi ile ilgili meseleyi okuyunca Esnafın sipariş alırken takip ettiği yol genel olarak bahsedilen kaidelere uymuyor gibi. Bir müddet Koltuk Döşemede de çalıştığımdan ve arkadaşlarımda da gördüğüm üzere bir Müşteri evine Koltuk yaptırmak için herhangi bir Modelin fotoğrafını gösterir ve fiyat ister. Yapacak Usta da ortalama kârını hesaplayarak fiyatını verir. Her iki taraf fiyatta anlaşınca ürünün ölçüsü belirlenir, kumaşı seçilir ve üretimine başlanır. Ancak sipariş verilen Koltuğun ahşaptan iskeleti, Koltuğun ana malzemesi olan Süngeri üzerinde bir konuşma olmaz. Yani İmalatçı bu bilgiler üzerinde müşteriye bilgi vermeden elde ettiği kâra orantılı olarak bir malzeme belirler ve ürünü yapar. Genelde de çok kâr edilen istisnalar dışında ortalama bir kalitede ürün yapılır. Bildiğim ve gördüğüm kadarıyla genel olarak (ürünün iç malzemesini tek tek yazan sipariş formu ile hareket edenler dışında) esnafın uygulaması bu şekilde. Peki genel olarak bu şekilde çalışan Esnafın alış verişi bahsedildiği üzere sipariş akdinde bahsedilen vasfın belli olması kuralına aykırı bir durum olarak kabul edilip alışverişi fasit, kazancı harama mı dönüştürüyor?

Sipariş (İstısna') akdinde taraflar, işin başında yapılacak eşyanın özelliklerini ve vasıflarını tam ve net olarak belirlemek durumundadırlar. Bu belirlemenin de daha tutarlı ve bağlayıcı olması açısından yazılı olarak yapılması ve kayıt altına alınması uygun bir yoldur. Sipariş edilen malın özellikleri ve vasıfları net olarak belirlendiği halde bu vasıflara uygun olarak imal edilmemişse; siparişi veren kişi, malı alıp almamak konusunda muhayyerdir/serbesttir. Ancak ürün şartlarına uygun olarak imal edilerek teslim edilirse siparişi veren için cayma hakkı bulunmaz.

Buna göre soruda ifade edilen meselede; taraflar anlaşma esnasında sipariş edilen malın vasıfları açık ve net olarak belirlemek durumundadır. Bu noktada satıcının, müşterinin konuyla ilgili cehaletini istismar ederek üretim esnasında düşük kaliteli malzeme kullanması veya kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uymayan ve sahip olması gereken özellikleri taşımayan bir mal üretmesi ve bu yolla kazanç sağlaması caiz olmaz.