Cemaat ile namaz kılarken kadın neden arkada durmasi gerekir? Birisi hanimiyla cemaat olup namaz kılarken eşinin yanında kılamazmı? bunun hükmü ve hikmeti nedir?

Hz. Peygamber kadınların mescide gelebileceklerini, ancak evdeki iba­detlerinin daha üstün olduğunu çeşitli vesilelerle dile getirmiştir. Bu konuya ilişkin hadislerden bazıları şöyledir:

“Kadınların mescidlere gitmesine engel olmayın. Fakat evleri onlar için daha hayırlıdır.1

“Kadınlarınız gece mescide gitmek için sizden izin istediklerinde onlara izin verin..2

“Kadınlar cemaate katılmak istedikleri zaman, koku sürünmesinler.3

Hz. Peygamber döneminde kadınların sabah namazına gittiklerine dair rivayetler yanında, Hz. Peygamberin kadınları bayram namazına katılmaya teşvik ettiğine dair rivayetler de bulunmaktadır.4.başka bir hadiste  Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

“Henüz kocaya gitmemiş genç kızlar, perde ar­kasında yaşayan kadınlar (zevâtü hudûr) ve hayızlı kadınlar evlerinden çıksınlar; hayır ve müminlerin duasına (davet) şahit olsunlar. Hayızlı kadın­lar, namaz kılınan yerden uzak dursunlar.”5

Farz namazların camide cemaatle kılınması daha faziletli olmakla birlik­te, klasik dönemde fitne endişesiyle kadınların camiye gitmesine pek sıcak bakılmamıştır.Yoksa camiye gitmelerinde bir sakınca yoktur.fakat fitneden emin olmak şartıyla. Ebû Hanîfe serkeşlerin, kötü niyetli kimselerin uykuda olması sebebiyle güvenlikli vakit olduğu düşüncesiyle, yaşlı kadınların sabah, ak­şam ve yatsı namazlarında camiye gitmelerinde bir sakınca görmemiştir. Ebû Yûsuf ve Muhammed'e göre ise yaşlı kadınlar bütün vakit namazlarında camiye gidebilirler. Sonraki Hanefi fakihlerine göre ise zamanın bozulması sebebiyle yaşlı da olsalar kadınların cuma ve bay­ram namazlarına gitmeleri mekruh görülmüştür. Şâfıî ve Hanbelîler ise, ister genç ister yaşlı olsun güzel ve gösterişli kadınların, Mâlikîler'e göre de er­keklerin ilgi duymadığı yaşlı kadınların bile cemaatle namaz kılmak üzere camiye gitmeleri mekruhtur.

İmama uyacak kişi tek kadın ise imamın arkasına durur. Cemaat çoğalıp saf teşkil edilecek ise saf düzeni, önce erkekler safı, onun arkasında çocuklar safı ve onun arkasında kadınlar safı olacak şekilde yapılır.

Kadınların cemaate katılmaları durumunda saf düzenine riayet edilmesi gerektiği hususunda âlimlerin görüş birliği vardır. Buna göre kadınların, safın en gerisinde, erkeklerin -varsa çocukların- arkasında namaza durma­ları gerektiği söylenmiştir.

Bu şekildeki uygulamanın, kadınların aşağılandığı ve “ikinci sınıf ko­numuna indirgendiği anlamına alınması doğru değildir. Bu uygulama ile kadınlar camilerin dışına atılmış olmadığı gibi Allah'ın huzurundan uzaklaştırılmış da değildir. Namaz nerede kılınırsa kılınsın namaz kılan kimse Al­lah'ın huzurundadır. Sadece herkesin anlayabileceği tabii, fıtrî birtakım se­bepler yüzünden kadınların arka saflarda durması önerilmiştir. Bu şekildeki saf düzeni hem kendilerinin, hem de camideki erkek cemaatin daha huşu ve sükûn içerisinde namaz kılması için oldukça yerinde bir uygulamadır

Hz. Peygamberin uygulamasına uygun olarak erkeklerin selâm verir vermez kalkmamaları, biraz beklemeleri gerekir.. Ümmü Seleme'nin bildirdiğine göre, Hz. Peygamber selâm verince kadınlar, Hz. Peygamber selâmı tamamlar tamamlamaz kalkarlar; Hz. Peygamber de ağırdan alır, kalkmadan önce birazcık beklerdi. 6

Özellikle Hanefî bilginler, saf düzenine uyulmasını sağlamak ve uygun­suz durumların ortaya çıkmasını engellemek için, cemaatle kılman namazda, kadının erkeğin hizasında durarak namaz kılması durumunda, erkeğin na­mazının sahih olmayacağını söylemişlerdir. Daha açık söylemek gerekirse bir kadın erkek safları arasında namaz kılacak olsa kadının iki yanındaki birer erkeğin ve kadının tam arkasındaki bir erkeğin namazı bozulur, öteki­lerin namazı bozulmaz. Hanefîler'e göre bu durumda namazın bozulmasının nedeni, duruş düzeni (tertîbü'l-makam) farzının terkedilmiş olmasıdır. Nite­kim imama uyan kimse imamın önüne geçecek olursa, duruş düzenini ihlâl ettiği için namazı bozulur.

SONUÇ: Yukarıdaki hadislerden ve mezhep imamlarının görüşlerinde yola cıkarak,kadınların mescide gitmelerin de bir sakınca yoktur. Fakat fitneye mahal vermemek için kadının evde namaz kılması daha faziletlidir. Kadınların cemaata devam etmeleri aslında kerahetten sayılmaktadır. Kadınların mescidleri, evlerinin içidir. Bir hadis-i şerifte:"Kadınların namazlarının en faziletlisi, evlerinin içinde kıldıkları namazlardır." buyurulmuştur.Kadınların, namazları ile evlerini nurlandırmaları kendileri için çok büyük bir şereftir.7 (ömer nasuhi bilmen,b.islam ilmihali)

 Evde eşler beraber namaz kılabilirler.Erkek imam olur. Kadın da imamdan bir saf  geride duracak şekilde durur. Eğer mekan müsait değilse , kadın imamın topuk hızasını geçmeyecek şekilde  durabilir. Tam hizasında durursa namaz bozulur. Namazı bu şekilde cemaatle kılmak sünnettir, kılanlar cemaat sevabını alırlar.

Kaynak:

1-Müslim, “Salât”, 134-137; Şevkânî, Neylü'l-evtâr, III, 148-149.

2-Tecrîd-i Sarîh Tercümesi, II, 944-945; Müslim, “Salât”, 139.

3-Müslim, “Salât”, 141-142.

4-Tecrîd-i Sarîh Tercümesi, I, 98-99; II, 222-223, 311, 510-511, 891.

5-Tecrîd-i Sarîh Tercümesi, I, 234-235.

6-bk. Tecrîd-i Sarih Tercümesi, II, 891.

7-ömer nasuhi bilmen,b.islam ilmihali

8-diyanet  ilmihali,c.1,s.272

---