23.söz 1.mebhas 1.noktada  "İşte insan, Cenab-ı Hakk'ın böyle antika bir san'atıdır ve en nazik ve nazenin bir mu'cize-i kudretidir ki; insanı, bütün esmasının cilvesine mazhar ve nakışlarına medar ve kâinata bir misal-i musaggar suretinde yaratmıştır."

Soru; insan nasıl bütün esmaya mazhar olabiliyor. Allah c.c hz sonsuzdur sonsuz isimleri vardır. Cenab-ı hakkın bütün isimleri nasıl insanda tecelli eder. Kainatta cari olan bütün isimler mi demek istiyor?

Risale-i Nurun muhtelif yerlerinde “Cenab-ı hakkın bütün isim ve sıfatları insan üzerinde tecelli eder” diye geçer. İnsan üzerinde sadece “kainatta cari olan isim ve sıfatlar tecelli eder” diye bir ayrım yapıp, hüküm vermek; bizleri bizce meçhul olan farklı manalara sürükleyebileceğinden doğru olmaz.

Kâinat bir ağaca benzetilirse insan onun en mükemmel meyvesidir. Meyve, ağacın küçük bir modeli ve fihristi olduğu gibi; Cenab-ı Hak da insanı Kâinatın küçük bir modeli olarak yaratmıştır. Bundan dolayı, Allah’ın Kâinatta tecelli edip görünen bütün isimleri insanda da tecelli etmektedir. Yani insan, Allah’ın bütün isimlerini kendisinde gösteren bir aynadır.

İnsan, üç cihetle Allah’ın isimlerine ve sıfatlarına ayinedarlık eder.

1. Zıtlar İtibariyle Ayinedarlık

            İnsan, kendisinde bulunan noksan sıfatlar ve özellikler ile Allah’ın eksiksiz ve mükemmel olan isim ve sıfatlarını gösterir ve ayinedarlık eder.

             Nasıl ki, karanlık ışığa bir aynadır. Karanlık ne kadar çok olursa ışık daha çok görünür. Aynen öyle de: İnsan, zayıflığı ve acizliği ile her şeye gücü yeten Allah’ın kudretini ve Kadîr ismini gösterir. Cehaleti ile Allah’ın her şeyi kuşatan ilmini ve Alîm ismini gösterir. Fakirliği ile Cenab-ı Hakk’ın nihayetsiz zenginliğine ve Ganîy ismine ayinedarlık ettiği gibi; nihayetsiz ihtiyaçları ile de hiçbir şeye muhtaç olmayan Samed ismine ayinedarlık eder.

            Nihayetsiz acizliği ve zayıflığıyla, hadsiz korku ve endişelerine karşı bir dayanak noktası arar. Bu şekilde insanın vicdanı, Allah’a ulaşır.

Yine nihayetsiz fakirliğinde, nihayetsiz ihtiyaçları içinde nihayetsiz gayelerine ulaşmak için bir yardım noktası aramağa mecburdur. Bundan dolayı insanın vicdanı daima, çok merhametli olan Allah’ın dergâhına dayanır, dua ile el açar.

Bunun gibi insan, Allah’ın pek çok isim ve sıfatlarına zıtlar itibariyle ayinedarlık eder.

2. Numuneler İtibariyle Ayinedarlık

İnsana verilen örnek ve numunelerle Allah’a ayna olmaktır. Meselâ: Ben nasıl bu evi yaptım ve yapmasını biliyorum ve görüyorum ve onun sahibiyim ve idare ediyorum. Öyle de şu koca kâinat sarayının bir ustası var. O usta onu bilir, görür, yapar, idare eder.

Yani insan kendisinde bulunan cüzi ve sınırlı ilmiyle Allah’ın her şeyi kuşatan ilmini ve Alîm ismini gösterir.  Azıcık kudretiyle, Allah’ın sonsuz kudretine ve Kadîr ismine aynalık eder. Yine sınırlı görmesiyle Cenab-ı Hakk’ın sınırsız görmesine ve Basîr ismine aynalık eder. Sınırlı işitmesi ile de Allah’ın sınırsız işitmesini ve Semî’ ismini gösterir.

Bunlar gibi insan, kendisinde bulunan cüz’i ve sınırlı özelliklerden yola çıkarak Allah’ın nihayetsiz isim ve sıfatlarına ulaşır.

3. İsimlerin Nakışları ile Ayinedarlık

 İnsan, Allah’ın isimlerinin nakışlarını göstererek aynadarlık eder. İnsanda, Rabbimizin yetmişten fazla isimlerinin nakışları görünür.

Meselâ: Yaradılışı itibariyle, yoktan var edilmesi ile Hâlık ismine ayinedarlık ederken sanatlı yaratılmasıyla da Sânî' ismine aynalık eder. İnsana güzel bir şekil verilmesiyle ve süslenmesiyle Musavvir ve Müzeyyin isimlerine aynalık eder. İkramlarla Kerim ismine, lütuflarla Latif ismine ve güzel bir şekilde terbiye edilmesi ile de Rab isimlerine aynalık eder. Bütün organlarıyla ve kıymetli cihazatlarıyla, maneviyatıyla ve hissiyatıyla ayrı ayrı isimlerin ayrı ayrı nakışlarını gösterir.

Nasıl ki Allah’ın isimlerinde bir ism-i Azam (en büyük isim) var. Öyle de, o isimlerin nakışlarında dahi bir nakş-ı azam (en büyük nakış) var ki, o da insandır.

İşte ey insan! Kendini oku!!! Ve nasıl en güzel bir kıvamda yaratıldığını[1]  ve kime aynalık ettiğini bil!

[1] Tin,4