Sikke-i Tasdîk-i Gaybî Mecmuası'nda (sayfa 143), Ümmi Sinan Divanından yapılan bir tefe'ül sonrası çıkan beyitleri yazıyorlar. Bu beyitlere Ümmi Sinan divanından (Kültür Bakanlığı'nın e-kitap sayfasından, gazel no: 71) bakıldığında bazı farklar var. Bu farklar/değişkenlikler Hz. Üstad (rh) tarafından mı yoksa Hüsrev Efendi (rh) tarafından yapıldı acaba? Bu farklılığın sebebi nedir?

Latîf ve müjdeli bir tefe’ül: Üstâd, Gālib ve Süleyman; Ümmî Sinan’ın dîvânında mesleğimize ve Sözler’e dâir tefe’ül edildi, şu beyitler çıktı. Baktık, ‘Sözler’ bahsi, bütün dîvânında yalnız bu kāfiyelerde görünüyor. Demek Sözler ‘hak söz’ hem ‘nûr söz’ oluyor.

Derim ki, yardımcım Allah

Şefâatçim Resûlullâh

Ki burhânım Kitabullâh

Budur bendeki hak söz.

Senin kapında kul çoktur.

Hesabı, haddi hiç yoktur.

Velâkin bir dahi yoktur

Sinân-ı Ümmî gibi nûr söz.[2]

Ümmî Sinan 17. yüzyıl mutasavvıf-şairlerimizdedir. Kaynaklarda mahlası hem Ümmî Sinan hem Sinan Ümmî olarak geçmektedir. Elmalı'da doğup büyüyen Ümmî Sinan Yunus Emre, Eşrefoğlu Rûmî, Hacı Bayram-ı Velî gibi, bir tekke şeyhi olması hasebiyle mesajlarını şiirleriyle vermiş ve çevresini aydınlatmıştır.

Ümmî Sinan’ın bilinen iki tane eseri bulunmaktadır. 1. Kutbü’l-meânî. Yedi bölümden oluşan devriye türündeki bu mensur eser “insanın âlem-i ervâhtan âlem-i süflîye ne tarikle nüzûl edip ne tarikle urûc edeceğini beyan etmek” için yazılmıştır. 2. Divan. Eserde tevhid, münâcât, na’t-istişfâ, methiye, mersiye, nasihatnâme, silsilenâme, devriye ve şathiye türünde 145’i aruzla toplam 200 şiir vardır.

Ümmî Sinan Divanının tespit edilen yedi nüshası vardır. Bazıları ise şunlardır:

1. Elmalı Halk Ktp., nr. 43, s. 37-163 (E) Baş:

Başlangıç mısrası:

Tevhîd-i esmâdan aldı dersini Ümmî Sinân

Vâridâtun pertevinden şerh olundı bu Dîvân

Son:

Azm idüp sır iline

Rahmâna irdi cân yine

2. İstanbul Üniversitesi Ktp., TY, nr. 512 (Ü)

Başlangıç mısrası:

Tevhîd-i esmâdan aldı dersini Ümmî Sinân

Vâridâtun pertevinden şerh olındı bu Dîvân

Son:

Her kim bunda gelüp-durur hasret bağrın delüp-durur

Ümmî Sinân bulup-durur anun-içün mürşidullâhı

3. Süleymaniye Ktp., Haşim Paşa, nr. 70 (HP)

Başlangıç mısrası:

Tevhîd-i esmâdan aldı dersini Ümmî Sinân

Vâridâtun pertevinden şerh olundı bu Dîvân

Son:

Her kim bunda gelüp-durur hasret bağrın delüp-durur

Ümmî Sinân bulup-durur anun-içün mürşidullâhı

4. Beyazık Devlet Ktp., nr. 3356 (B)

Başlangıç mısrası:

Taâlallâh yâ Hannân ki zatına zevâl olmaz

Yüce Sultâan yâ Mennân nüzûli intikâl olmaz

Son:

Her kim bunda gelüp-durur hasret bağrın delüp-durur

Ümmî Sinân bulup-durur anun-içün mürşidullâhı[1]

Yukarıdada görüldüğü üzere nüshalar arasında farklılıklar mevcut olmasından, Bediüzzaman Hazretlerinin tefe’ül ettiği eserin nüshası ile Kültür Bakanlığı'nın e-kitap sayfasındaki nüshası arasında bazı farklardan kaynaklı olarak beytlerde farklılık gözlenmektedir.

https://risale.online/soru-cevap/sekizinci-lema-izah-6