Sorular

İslamî fıkıh ve takva ölçülerine göre üvey baba ile üvey kız arasındaki münasebet, "ebedi mahremiyet" esasına dayanır. Ancak bu durumun fıkhî şartları ve takva boyutunda dikkat edilmesi gereken bazı detaylar mevcuttur. İşte bu konudaki temel ölçüler:1. Fıkhî Hüküm: Mahremiyet ŞartıBir erkeğin, evlendiği kadının başka kocadan olan kızıyla (üvey kızıyla) ebediyen evlenmesi haramdır. Ancak bu mahremiyetin tam olarak oluşması için bir şart vardır:Zifaf Şartı: Üvey baba ile annenin nikahlanmış olması tek başına yeterli değildir; aralarında zifafın (cinsel birlikteliğin) gerçekleşmiş olması gerekir. Nisa Suresi 23. ayette bu durum şöyle ifade edilir:...kendileriyle zifâfa girdiğiniz kadınlarınızdan olup himâyenizde bulunan üvey kızlarınız size haram kılındı.1Ebedi Haramlık: Eğer anne ile üvey baba arasında zifaf gerçekleşmişse, anne ölse veya boşansalar dahi üvey baba o kız için artık ebediyen "mahrem" (evlenilmesi yasak olan akraba) hükmündedir.2. Tesettürün Ölçüsü (Ruhsat Sınırı)Ebedi mahremiyet sağlandığında, üvey kızın üvey babasının yanında tesettür ölçüsü, öz babasının yanındaki gibidir:Açılması Câiz Olan Yerler: Baş, saç, boyun, kollar (dirseklere kadar) ve ayaklar (diz altına kadar) açık olabilir.Kapatılması Gereken Yerler: Karın, sırt ve diz kapağı ile göbek arası kesinlikle örtülmelidir.3. Takva ve İhtiyat ÖlçüleriFıkıh "sınırları" belirlerken, takva "edebi ve ruhu" muhafaza eder. Özellikle üvey baba-kız ilişkisinde şu noktalara dikkat edilmesi tavsiye edilir:Fitne Korkusu: Eğer taraflardan birinde kötü bir niyet, bakış veya "fitne" riski hissediliyorsa, mahrem olsalar dahi tesettürde yabancı bir erkek varmış gibi ihtiyatlı davranmak (daha kapalı giyinmek) vacip hale gelir.Giyim Tarzı: Ev içinde mahrem yakınlığı olsa bile, vücut hatlarını çok belli eden dar kıyafetlerden veya aşırı kısa giysilerden kaçınmak "takva" gereğidir. Bu, hem aile içi saygınlığı korur hem de şeytani vesveselere kapı açılmasını engeller.Haya ve Mesafe: Üvey baba her ne kadar öz baba hükmünde olsa da, fıtrî (kan bağına dayalı) bir bağ olmadığı için aradaki mesafe ve haya duygusunun daha titiz korunması maneviyat açısından daha selametlidir.Yalnız Kalma (Halvet): Mahremiyet sabit olduğu için teknik olarak baş başa kalmak (halvet) haram değildir. Ancak tarafların birbirine alışma süreci, niyetlerin saflığı ve ortamın güvenliği göz önünde bulundurularak "ihtiyat" payı bırakılmalıdır.4. Dikkat Edilmesi Gereken Ek BilgilerÜvey Amca/Dayı: Üvey babanın erkek kardeşleri veya babası, üvey kız için mahrem değildir. Onların yanında tam tesettür (yabancı erkeklere karşı olduğu gibi) farzdır.Miras: Üvey baba ile üvey kız arasında mahremiyet olsa da birbirlerine mirasçı olamazlar (vasiyet yoksa).Özetle: Üvey baba öz baba gibidir, yanında baş açık durulabilir. Ancak takva sahibi bir mü'min hanım, aile içindeki bu mahremiyeti korurken ciddiyetini, hayasını ve kıyafetindeki ölçüyü muhafaza ederek her türlü su-i zandan ve fitneden uzak durmayı tercih eder.KaynakçalarNisâ, 4/23.

Bilindiği gibi Peygamber Efendimiz (sav) hayattayken Ashâb-ı kiram herhangi bir mesele ile karşılaştıklarında bunu doğrudan Peygamber Efendimiz'e (sav) gelip sorabiliyorlardı. Peygamber Efendimiz'in (sav) vefatından sonra ehl-i sünnetin temelini oluşturan sahabe, tabiin ve tebe-i tabiin denilen selef-i salihin, bir mesele olduğunda bunu Kur'an ve sünnete göre çözüyorlardı.Fakat İslamiyet'in farklı coğrafyalara yayılması ve farklı milletlerin Müslüman olmalarıyla birlikte Hariciler ve Şia, daha sonraları da Mutezile, Cehmiye, Mürcie gibi bir takım bid'at fırkaları ortaya çıktı. Bu fırkalardan kimi Kur'an ve sünneti, Peygamber Efendimiz (sav) ve sahabelerin anladığından farklı bir şekilde yorumlamış, kimi hadisleri inkâr etmiş, kimi de hadis uydurma yoluna gitmişti.İşte bu bid'at fırkalarına karşı, sahabenin Peygamberimiz Efendimiz'den (sav) aldığı, sahih Kur'an ve sünnet anlayışını muhafaza etmeye çalışan ve Müslümanların ekseriyetini oluşturan gruba “ehl-i sünnet ve'l cemaat” denilmiştir. Tabiin ve tebe-i tabiin denilen nesil, sahabeye ait Kur'an ve sünnet kaynaklı itikadî ve amelî anlayışı muhafaza etmişlerdir.ŞiilikHz. Ali tarafını tutup, hilâfetin onun ve zürriyetinin hakkı olduğuna, kıyâmete kadar bu hakkın onlardan çıkmayaca­ğına inananlardır, inanç yönünden Ehli sünnet ve'l-Cemaat'tan ayrı olduğu gibi amel yönünden de ayrıdır. Bu fırka Hz. Ali'ye karşı aşırı sevgi duyduğundan dolayı, onun hasımlarını küfür ve dalalet ile itham edecek kadar ileri gidiyorlar. Şia'nın bir kısmı, Kur'ân-ı Kerîm'in açık hükümlerine ters düştüğü için müslüman sayılmaz. Meselâ beş vakit namaz ile Ramazan orucunu inkâr eden bir kısım Râfızilerle peygam­berliğin Hz. Muhammed'e (sav) değil, Hz. Ali'ye geldiğine ve Hz. Aişe'nin Hz. Muhammed (sav)'e hıyanet ettiğine inanan, Hindistan ve Pakistan'da bulunan İsmâiliyye fırkası gibi.Şia'nın diğer kısmı ehli bidat ise de Müslüman sayılır. Meselâ Yemen'de bulunan Zeydiyye fırkası Hz. Ali'nin, imâmete daha müs­tahak olduğuna, bununla beraber üst varken astın da halife olabi­leceğine inandıkları için Hz. Ebû Bekir ile Hz. Ömer ve Osman'ın hilâfetini reddetmiyorlar. Şiiler arasında Ehli sünnet'e en yakın fırka bu fırkadır.Caferiyye - İmâmiyye fırkasına gelince; bunlar, tefsir sahibi olan Tabarasi gibi zevat müstesna ifrat etmektedirler. Bunlar ashabın birçoklarını tekfir ederek, Ebû Bekir ile Ömer (ra)'i gasıp olarak nite­lemektedirler. Aynı zamanda Al-i Beyt yoluyla rivâyet edilmeyen hiç bir hadîs-i nazarı itibara almadıklarından. Buhâri ile Müslim başta ol­mak üzere Kütübü Sitte-i Sahiha'yı kabul etmemektedirler. 1AlevilikSözlükte “Ali'ye mensup” anlamına gelen kelimenin çoğul şekli Aleviyye ve Aleviyyûn'dur. Alevî terimi İslâm kültür tarihinde Hz. Ali soyundan gelenler mânasında, ayrıca siyasî, tasavvufî ve itikadî anlamda kullanıla gelmiştir. Hz. Ali soyundan, oğulları Hasan, Hüseyin, Muhammed b. Hanefiyye, Ömer ve Abbas vasıtasıyla gelenlere Alevî denilmiştir. Emevîler'in son dönemlerinden itibaren Hz. Ali'nin soyundan gelenler, özellikle Hasan ve Hüseyin'in neslinden olanlar için şerif, seyyid, emîr gibi lakaplar yanında Alevî nisbesi de kullanılmaya başlamış ve bu husus daha sonraki devirlerde devam etmiştir. Günümüzde de aynı nesle bağlı olanlar bu nisbeyi kullanmaktadır. 2Hz. Muhammed'in (s.a.v.) vefatından sonra Müslümanların Halifesinin kim olacağı meselesi ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte Müslümanlar arasında bir kısmı siyasi, bir kısmı da fikri ve ameli sebeplerle çeşitli ihtilaflar belirmiştir. Neticede bu ihtilaflar da siyasi ve itikadi olarak farklı yaklaşımları olan mezhepleri oluşturmuştur. Şia ile Alevilik de genel itibariyle bu şekilde oluşan ve aralarında benzerlikler gösteren anlayışlardır. 3“Alevî” sözcüğü, “Ali'ye mensup”, “Ali'ye ait” anlamında Arapça ilgi ismidir. Çoğulu “Alevîyye” ve “Alevîyyûn” dur. İslâm kültür tarihi açısından değerlendirildiğinde Alevî sözcüğünün çeşitli anlamlarda kullanıldığı görülür. Terimin kullanıldığı en eski kaynaklardan birisi, İbn Ca'd'ın Müsned'idir. O, “Alevî” terimini Hz. Ali soyundan olan kimseler için kullanır. İbn Cerîr et-Taberî de, Alevî nisbesini aynı anlamda kullanır. 4Kısaca, tarihsel arka plana baktığımızda Alevî teriminin hangi anlamlarda kullanıldığını şu şekilde sıralayabiliriz:a- “Hz. Ali'den yana, Hz. Ali taraftarı, Hz. Ali'yi sevme” anlamında,b- Seyyid, Şerif gibi lakaplar yanında “Hz. Ali soyuna mensubiyeti” ifade etmek üzere,c- Şia ile eş anlamlı olarak,d- Bazı tarikatler tarafından Hz. Ali'ye manevi bağlılığı ifade etmek üzere “Alevî” nisbesi kullanılmıştır.Günümüzde Alevilik, tarihî kökleri Hz. Ali ve Ehl-i Beyt bağlılığına dayanan; zaman içinde inanç, tasavvuf ve kültürel unsurların birleşmesiyle şekillenmiş bir gelenek olarak varlığını sürdürmektedir.Ehli SünnetPeygamber Efendimiz (sav) ile ashab-ı kiram cemaatinin yolunu takip eden topluluğa denir. Bu isim kısaltılarak “Ehl-i hak” olarak da ifade edilir. Ehl-i Sünnet daima kitap ve sünnete ve onlara uygun akla uyarlar. Peygamber Efendimiz'in (sav) getirdiği hükümleri kendi istek, arzu ve heveslerine göre yorumlamazlar.Ehl-i Sünnet, Ehl-i Sünnet-i Hâssa ve Ehl-i Sünnet-i Âmme olmak üzere ikiye ayrılır. Ehl-i Sünnet-i Hâssa: Sünnete kemal derecede uyan, sahabe ve tabi'înin ittifak etmediği ve hakkında bir nassın bulunmadığı konulara dalmayan tevhid ehline denir. Ehl-i Sünnet-i Âmme: Sünnete kemal mertebede uyma konusunda eksiği olan, sahabe ve tabi'înin ittifak etmediği ve hakkında bir nassın olmadığı konulara dalan ehl-i tevhide denir. Üstad Bediüzzaman Hazretleri Ehl-i Sünnet ve'l-Cemaatin hak ehlinin mezhebi olduğunu ifade etmektedir.Ayrıca BakınızEhli Sünnet Nedir?Bediüzzaman ve Ehl-i SünnetEhl-i Sünnet Olanlar Mutezile Gibi Fırkaların Bazı Görüşlerini Kabul Edebilirler mi? Sakıncası Var mıdır?Mezhepler Hakkında Genel Bir Bilgilendirmeİmamet Meselesi / ŞiaKırtas ve Gadir-i Hum HadisesiKaynakçalarHalil Gönenç, Günümüz Meselelerine Fetvalar, Yasin Yayınevi, İstanbul 2012, c.1, s.43Ahmet Yaşar Ocak, Alevi, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1989, c.2, s.368-369Nurhan Aydın, Osmanlıdan Günümüze Aleviliğin Tarihsel Gelişimi, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 18/36 (Aralık 2020), s. 115Şaban Çiftçi, Günümüz Alevî-Bektaşî Kültüründe Hadis, Süleyman Demirel Üniversitesi , Isparta 2005, s.1