"Hem zîhayat meyvelerin yahud hayvanların mi‘de-i insaniyede ölümleri, hayat-ı insaniyeye çıkmalarına menşe’ olduğundan, o mevt onların hayatından daha muntazam ve mahlûk denilir." Bu cümleyi açıklayabilir misiniz?

Âyet-i kerimede Rabbimiz

اَلَّذ۪ي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيٰوةَ لِيَبْلُوَكُمْ اَيُّكُمْ اَحْسَنُ عَمَلًاۜ وَهُوَ الْعَز۪يزُ الْغَفُورُۙ "O ki, hanginiz amelce daha güzeldir diye sizi imtihân etmek için ölümü ve hayâtı yarattı. Ve O, Azîz (kudreti dâimâ üstün gelen)dir, Gafûr (çok mağfiret eden)dir."[1] Buyurur.

Bediüzzaman hazretleri bu ayeti kerimeyi izah ederken, ölümün de hayat gibi bir yaratılış olduğunu, hatta ölümün mevcut hayattan daha güzel bir hayata başlamaya vesile olduğunu izah eder. Bunun için de bize her an  şahit olduğumuz olayları delil getirir.

Gördüğümüz hayat sahibi varlıkları üç sınıfa ayırabiliriz.

1- Bitkiler

2- Hayvanlar

3- İsanlar 

Bunlardan en üst hayat mertebesinde olan insandır. Çünkü insan isti’dat ve kâbiliyet itibariyle bitkilere ve hayvanlara göre çok daha üstündür. Şuûru küllî, akıllı ve varlıkların en şereflisi olarak yaratılmıştır. Bitkiler ve hayvanlar insanlar tarafından yendiğinde bu bir nevi o bitkinin ve hayvanın ölümü olur. Fakat bu ölüm onların insanın vücudunda hücre olmasına sebep olur. Bu her ne kadar bitkinin ve hayvanın ölmesi gibi görünse de, onların en üst hayat mertebesi olan insan hayat mertebesine çıkmasına vesile olduğundan, bu ölüm onlar için daha güzel bir hayatın başlangıcıdır. Herhâlde o bitkilerin ve hayvanların aklı olsa ve onlara sizi şuûru küllî, akıllı ve varlıkların en şereflisi yapalım mı? Diye sorulsa, elbette böyle bir teklife hayır demeyeceklerdir. Yani ölüp insan mertebesine çıkmayı kendileri isteyeceklerdir.

Bu konunun devamında Hz üstad "hayvanlar ve bitkiler için ölüm daha güzel bir hayatın başlangıcı ise, elbette varlıkların en üstünü olan insan için de ölüm,  daha güzel bir hayat olan ebedi, elemsiz bir hayatın başlangıcıdır." diyerek ölümün yokluk, hiçlik, dağılmak, parçalanmak olmadığını; belki insan için de ebedi bir hayatın başlangıcına vesile olduğunu söyleyerek, ahiretin varlığına bir delil olarak bunu zikreder.