Sorular

Astım hastalarının rahat nefes alabilmek için kullandıkları sprey orucu bozmaz. Bu hususla alakalı Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı'nın görüşü şu şekildedir:''Nefes açıcı sprey kullanmak zorunda kalan astım hastası oruç tutmayabilir. Daha sonra iyileşince tutamadığı günleri kaza eder. İyileşme ümidi kalmamışsa, o takdirde tutamadığı günler sayısınca fidye verir. Bir fidye, Ramazan'da bir kişi için verilen bir fitre miktarıdır.Ancak, nefes darlığı dışında oruç tutmaya engel başka sağlık problemi bulunmayan astım hastaları, soluk almayı rahatlatacak özel spreyi ağızlarına püskürterek oruç tutabilirler. Ağza püskürtülen bu ilaçlar orucu bozmaz. Çünkü bu spreyden bir kullanımda 1/20 ml. gibi çok az bir miktar ağza sıkılmaktadır. Bunun da önemli bir kısmı ağız ve nefes boruları cidarları tarafından emilip yok olmaktadır. Bundan geriye kalan miktarın tükürükle mideye ulaştığı konusunda ise, kesin bir bilgi yoktur.Abdest alırken ağızda kalan su ile kıyaslandığında, bu miktarın çok az olduğu görülmektedir. Oruçlunun, abdest alırken ağzına aldığı sudan kalan miktarın mideye ulaşması hâlinde orucun bozulmayacağı konusunda hadis-i şerifler vardır.1 Bu konuda icma oluşmuştur.Ayrıca, misvaktan bazı kırıntıların ve kimyevi maddelerin mideye ulaşması kaçınılmazdır. Hâl böyle iken Hz. Peygamberin (s.a.s.) oruçlu olarak misvak kullandığı, sahih hadis kaynaklarında yer almaktadır.2 Diğer taraftan, “kesin olarak bilinen, şüphe ile bozulmaz.” kaidesi gereğince, mideye bir şeyin ulaşıp ulaşmadığı konusundaki şüphe ile de oruç bozulmaz. Bu itibarla astımlı hastaların, rahat nefes almalarını sağlamak amacıyla ağza püskürtülen oksijenli ilaç, orucu bozmaz '3Ayrıca BakınızOrucu Bozan ve Bozmayan ŞeylerOruçta Keffaret/Ceza Gerektiren DurumlarOrucu Bozup Kaza Gerektiren ama -Ceza Gerektirmeyen- DurumlarEzan Okunurken Yemek Orucu Bozar mıKan Vermek Orucu Bozar mı?Oruç Tutmanın Yasak Ve Sevap Olduğu GünlerKaynakçalarDârimî, es-Sünen, Savm, 16Buhârî, Savm, 27; Tirmizî, Savm, 29Heyet, Fetvalar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2018, s. 282

Orucun farz oluşuna ve yerine getirilmesinin (edasının) farz oluşu ile sıhhatına dair şartlar vardır. Şöyle ki:1) Oruçla mükellef olmak için İslâm, akıl ve büluğ şarttır. Onun için bu vasıfları toplamayan bir kimseye oruç farz değildir. Ancak akıl sahibi bulunan mümeyyiz bir İslâm çocuğunun tuttuğu oruç nafile olarak sahih olur.2) Orucun yerine getirilmesinin farz olması için sıhhat ve ikamet şarttır. Onun için hasta olana ve yolculuk halinde bulunanlara, bu hallerinde oruç tutmak farz değildir. Bunlar oruçlarını tutamayınca, sonra o tutamadıkları oruçları kaza ederler.3) Bir orucun edasının sahih olması için niyet etmek, hayız ve nifas hallerinden temizlenmiş olmak şarttır. Bunun için niyet edilmeksizin tutulan bir oruç, müctehidlerin tümüne göre din yönünden geçerli değildir. Hayız ve nifaz halinde oruç tutan bir kadının da orucu sahih değildir. Bunların, ramazan orucunu sonradan kaza etmeleri gerekir.1Ayrıca BakınızORUCUN FAZİLETİ VE SÜNNETLERİORUÇ VE NEFİS TERBİYESİORUÇ TUTMANIN MADDİ VE MANEVİ FAYDALARIORUÇ TUTMANIN YASAK VE SEVAP OLDUĞU GÜNLERKaynakçalarÖmer Nasuhi Bilmen, Büyük İslam İlmihali, Bilmen Yayınları, İstanbul ts., s 258

Niyet etmek orucun şartlarındandır. Niyetsiz oruç sahih değildir. Kalben niyet etmek yeterli ise de niyeti dil ile ifade etmek menduptur. Oruç için sahura kalkılması da niyet sayılır.Kaza, keffaret ve bir zamana bağlı olmaksızın adanan oruçlar için gün batımından itibaren en geç imsak vaktine kadar niyet edilmiş olmalıdır. Bu tür oruçlara niyet edilirken, “falanca kaza, keffaret veya adak orucuna” şeklinde belirtilmesi gerekir.1Ayrıca BakınızOrucu Bozup Kaza Gerektiren ama -Ceza Gerektirmeyen- DurumlarOruçta Keffaret/Ceza Gerektiren DurumlarOrucu Bozan ve Bozmayan ŞeylerKaynakçalarHeyet, Fetvalar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2018, s. 265

Mübarek gecelerin gündüzü oruç tutulabilir. Dolayısıyla Mevlid gecesi münasebetiyle de oruç tutulabilir. Fakat sadece cuma, cumartesi veya sadece pazar günleri oruç tutmak bazı hikmetlere binaen tenzihen mekruh sayılmıştır.Rasûlullah Efendimiz (s.a.v.), “Doğduğum gün oruç tutarım” demektedir. Peygamberimiz (s.a.v.) tuttuğuna göre, şükrâne olarak Cenâb-ı Hakk'a teşekkür olarak tutmakta ecir var, müstehabdır. Buna göre Resûlullah'a (s.a.v.) pazartesi günü oruç tutmanın fazileti soruldu. O da şöyle buyurdu:O gün, benim doğduğum, peygamber olduğum (veya bana vahiy geldiği) gündür.”1Bu hadisten yola çıkarak büyükler Rasûlullah Efendimiz'in (s.a.v.) doğduğu gün oruç tutmanın güzel olacağını belirtmişlerdir.Ayrıca BakınızMevlid-i Nebi Gecesini Kutlamak Bid'a mıdır?Cemaatle Tesbihat ve Kandil GeceleriKandil Gecelerinin İhyası Bidat mıdır?Kandil GeceleriKaynakçalarMüslim, Siyam 197, 198

Bu hususta farklı görüşler bulunmakta olup Diyanet İşleri Başkanlığı'nın görüşü şöyledir:“Anestezi acı ileten sinir yolları üzerinde iletimin değişik seviyelerde engellenmesi demektir. Lokal, bölgesel ve genel anestezi olmak üzere, üç türlü anestezi vardır. Küçük ameliyatlarda ameliyat bölgesinin yakın çevresine iletimi engelleyen ilaçların verilmesi ile oluşan anesteziye lokal anestezi (sınırlı uyuşturma) denir. Vücudun daha geniş bölgeleri, örneğin belden aşağısı veya bir yarısı iletimin omurilik düzeyinde engellenmesi için omuriliğe veya omuriliğe varmadan geniş bir sinir grubunun oluşturduğu bağlantı yerleri üzerine ilaç verilerek oluşturulan anesteziye bölgesel anestezi denir. Hastanın uyutulup ağrının duyulması beyin düzeyinde engellenirse, bu tür anesteziye genel anestezi denir.Anestezi, nefes yolu veya iğne ile vücuda ilaç verilerek oluşturulmaktadır. Nefes yolu veya iğne ile yapılan anestezi, mideye ulaşmadığı gibi, yeme-içme anlamı da taşımamaktadır. Ancak bölgesel ve genel anestezide, acil durumlarda ilaç ve sıvı vermek amacıyla damar yolu açılarak, bu açıklık işlem süresince serum vermek suretiyle sağlanmaktadır. Bu itibarla, lokal anestezi (sınırlı uyuşturma) orucun sıhhatine engel değildir. Bölgesel ve genel anestezide serum verildiği için oruç bozulur.1Din İşleri Yüksek Kurulu'nun bu fetvası yanında Ömer Nasuhi Bilmen İlmihalinde şöyle bir detay da bulunmaktadır:İmamı Azam Hazretlerine göre, Ramazanda gündüz vakti vücuda yapılan iğne orucu bozar ve kazayı gerektirir. Çünkü bu, hem oruçlunun rızası ile yapılmakta, hem de vücudun yararına yapılmış bulunmakladır. İğne aracılığı ile vücudda bir yol açılıyor ve böylece ilaç tam vücudun içine akıtılmış oluyor. Artık bu şekilde ilacın içeriye girmesi, suyun deriden emilerek içeriye geçmesi gibi değildir. Bundan dolayı açık bir ihtiyaç veya zaruret bulunmayınca, iğneler iftardan sonra yapılmalıdır. İhtiyata uygun olan budur.2 Lakin İki imama (İmam Muhammed ve İmam Yusuf) göre bir şey, tabiî yoldan içeriye gitmedikçe oruç bozulmaz. Bunun için dışardan bir yaraya konulan ilaç, boşluğa kadar gitse de orucu bozmaz. Vücudun derisini yırtarak içeriye gidip kaybolan bir demir, bir kurşun parçası hakkında da hüküm böyledir. Buna göre iğne ile de orucun bozulmaması gerekir. 3İmam Azam Hazretlerinin bu görüşüne göre iğne ile yapılacak lokal anestezi orucu bozmakta ve kazası gerekmektedir. Bu konuda zaruret olmadıkça ihtiyatlı ve temkinli davranıp oruçlu olunmayan bir gün veya vakit tercih edilmelidir. Zaruret durumu varsa ve lokal anestezi yapılmışsa daha sonra o günkü oruç kaza edilmelidir. Ömer Nasuhi Bilmen Hazretleri hem İmam Azam Ebu Hanife Hazretlerinin hem de iki imamın görüşlerini kitabında nakledip makbul olanın zaruret durumu olmadıkça İmam Azam Hazretlerinin görüşüyle amel edilmesi olduğunu kendi kanaati olarak belirtmektedir.Lokal anestezi iğne yoluyla değil de deriye sürülen veya püskürtülen sıvı ile oluyorsa zaten oruca bir zararı yoktur. Bu husustaki fetva şöyledir:İnsanın derisinden içeriye sızan şeyler orucu bozmaz. Bunun için vücuda sürülen bir yağ veya yıkanılıp içeriye soğukluğu geçen bir su, orucu bozmaz. Çünkü bunların öyle içeriye geçmesi derideki emişlerledir.4Ayrıca BakınızOrucu Bozan ve Bozmayan ŞeylerOruçta Keffaret/Ceza Gerektiren DurumlarOrucu Bozup Kaza Gerektiren ama -Ceza Gerektirmeyen- DurumlarOruç Tutmanın Yasak Ve Sevap Olduğu GünlerKaynakçalarHeyet, Fetvalar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2018, s. 276Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük İslam İlmihali, Bilmen Yayınları, İstanbul ts., s. 274Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük İslam İlmihali, Bilmen Yayınları, İstanbul ts., s 275Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük İslam İlmihali, Bilmen Yayınları, İstanbul ts., s 275