Kainatın ölçüsü nedir? Yani neye göre değerlendirilmeli? Örneğin; bize göre sert olan bir taş bir gergedan için yumuşak olabilir. Ya da, dünyamız bize göre çok büyük, evrene göre çok küçük, Rabbimiz için ise küçük büyük farksız vs. Kainattaki herhangi birşey değerlendirirken ölçü ne olmalı.?

Kainatın ölçüsü Cenabı Hakk'ın kanunlarıdır. Bu kanunlar Şeriat-ı Garra ve Şeriat-ı Fıtriye diye ikiye ayrılır.

Şeriat-ı Garra: Cenabı Hakk'ın kelam sıfatından gelen Kur'andır. Bu şeriatla insanlar ve cinler mükelleftir. Bu şeriatı bize Peygamberimiz (s.a.v) bildirdiği ve hayatına tatbik ederek öğrettiği için bu ölçüye Kur'an ve sünnet ölçüsü diyebiliriz. Şeriat-ı Garraya uymamanın cezası genel itibariyle ahirettedir.

Şeriat-ı Fıtriye: Cenabı Hakk'ın irade sıfatından gelen yaratılış kanunlarıdır. Şeriatı-i fıtrıye, adetullah ve sünnetullah olarak da adlandırılan bir takım kanunlardır. Mevcudatın yaratılmasında bu kanunlar cari olduğu için bazı tabiatperetsler bu kanunlara hata olarak tabiat kanunları demişlerdir. Bu kanunlara Bediüzzaman hazretleri Kitab-ı Mübin de demiştir. Çeşitli fenlerin yapmış olduğu keşifler ve bulduğu kanunlar hep bu şeriatın kanunlarıdır. Bu şeriatın cezası hemen bu dünyadadır. Bediüzzaman hazretleri bu noktada şöyle demiştir: "Ey evliya-i umûr(iş sahipleri)! Tevfîk(muvaffakiyet ve başarı) isterseniz, kavanîn-i adetullaha(adetullah kanunlarına) tevfîk-ı hareket(Uygun hareket) ediniz; yoksa, tevfîksizlikle(muvaffakiyetsizlikle) cevab-ı red alacaksınız." 

Sizin sorunuzdaki küçüklük büyüklük gibi şeyler nisbi ve itibari olan şeylerdir. Nisbi şeylerde siz neyi esas alısanız  veye itibar ederseniz ona göre sonuçları değişir.

Netice itibariyle bir şeyi değerlendirirken hem Şeriat-ı Garra olan Kuran ve sünnet ölçüsüne göre hem de Şeriat-ı Fıtriyeye göre değerlendirmek lazımdır.