"Havârik-ı medeniyet dedikleri şeyler ve keşfiyâtlarına medâr-ı iftihâr zannettikleri emirler, ma‘nevî bir duâ neticesidir." bu cümleden ne anlamalıyız?

Buradaki duadan maksat; beşeriyetin ihtiyacının neticesi olan fiili duadır. "İhtiyaç medeniyetin üstadıdır" sırrıyla insanlık tarihi sürecinde ihtiyaçları artıyor. Bu bir nev'i dua hükmüne geçiyor. Bunları yerine getirmek için fıtri olan bir meyil meydana geliyor. Bu ihtiyaçları gidermek için araştırmalar ve buluşlar yapılıyor. Bu yapılan araştırmalar ve buluşlar birer fiili duadır.  Yani Cenabı Hak, hem ihtiyaç lisanıyla yapılan duayı, hem de fiili duayı kabul ederek medeniyet harikalarını  ihsan ediyor.