"Bir tek adam geldi. Bütün şehir ahalisini cebren bir yere sevk etti ve cebren işlerde çalıştırdı."

Birinci Sözde geçen bu ifadelerde ne anlatılmaktadır?

“Bir tek adam geldi. Bütün şehir ahalisini cebren bir yere sevk etti ve cebren işlerde çalıştırdı…” Burada ne anlatılmaktadır?

Birinci Söz’de genel olarak intisap kuvvetinden bahsedilmektedir. Bu intisapla gayet adi, aciz, fakir ve basit sebeplerin gayet sanatlı ve kıymetli icraatları meydana getirmeleri kendi güç ve kuvvetlerinin haricinde bir güç ve iradenin olduğunu göstermektedir. Mesela “Her bir nebat ve ağaç ve otların ipek gibi yumuşak kök ve damarları "Bismillâh" der, sert olan taş ve toprağı deler, geçer. "Allah nâmına, Rahmân nâmına" der; her şey ona musahhar olur.”[1] ifadesinde minicik zayıf köklerin sert kayaları parçalamaları fiziki olarak imkansız olmasına rağmen, bu fiilin gerçekleşmesi bir intisaptan kaynaklı bir kuvveti ve musahhariyeti göstermektedir. Arının bal yapması, örümceğin ağ örmesi, sineğin uçması, gibi daha nice varlıkların kusursuz özellikleri ve icraatleri ancak irade, kudret, ilim vb. sıfatları olan bir Zat’ın cc. eliyle olabilir. Yoksa bu fiillerin, akılsız şuursuz sebeplerin kendilerinden kaynaklanması mümkün değildir.

“Evet. Nasıl ki, görsen, bir tek adam geldi, bütün şehir ahalisini cebren bir yere sevk etti ve cebren işlerde çalıştırdı. Yakînen bilirsin, o adam kendi namıyla, kendi kuvvetiyle hareket etmiyor. Belki o bir askerdir, devlet namına hareket eder, bir padişah kuvvetine istinad eder.”[2] ifadesinde de üst paragrafta anlatılan genel manaya uygun bir temsil verilmiştir;

Nasıl ki, normalde bir kişi kendi gücünün fevkinde olarak, birçok kişiye zorla iş yaptıramaz. Ama o kişi askere kayıt olsa, devletin askeri namıyla büyük bir topluluğu “devletin gücüne dayanarak” zorla hareket ettirebilir. O güce dayanarak koca bir köy ahalisini tek başına hareket ettirebilir. Buradaki yönlerdime-bir emirle hareket ettirme gücü, askerin kendi fiziksel gücünden değil devlete intisabından kaynaklı olan devletin gücünden kaynaklanmaktadır. Üstadımız daha sonra kâinattaki her şeyi askere benzeterek, bu kadar mükemmel işler bu asker gibi olan varlıkların kendi güçlerinden değil, Allah’a olan intisaptan gelen bir güçten kaynaklandığını ifade etmektedir.

[1] Sözler, Birinci Söz

[2] Sözler, Birinci Söz