Biz müminler kainattaki yardımlaşma düstüruna inanıyoruz. Bitkiler hayvanların, hayvanlar insanların yardımına koşuyor. Bazı tabaitçılar şunu soruyor: "Allah benim midemi düşünüyor, şefkat ediyor. Peki benim yediğim ineğin canına şefkat edilmesi nerede kaldı?"
"Hem zîhayat meyvelerin yahud hayvanların mi‘de-i insaniyede ölümleri, hayat-ı insaniyeye çıkmalarına menşe’ olduğundan, o mevt onların hayatından daha muntazam ve mahlûk denilir." Bu cümleyi açıklayabilir misiniz?
"Ve keza, şuurî olmaksızın, senin lehine ve aleyhine çok fiiller cereyan etmektedir. O fiiller şuurî oldukları halde, şuurun taallûk etmediğinden sâbit olur ki, o fiillerin fâili bir Sâni-i Zîşuurdur. Ne sen fâilsin ve ne senin esbabın!" (Mesnevi Nuriye, Katre, Osmn. 60) Burada geçen “hem şuuri olmaksızın” “hem de şuuri oldukları halde” ifadeleri çelişkili gibi gözüküyor. Bunu nasıl izah edebilir...
Her bir fen lisanı mahsusuyla Allah'tan nasıl bahseder? Mesela matematik ve fizik Allah'tan nasıl bahseder?
23.Sözün 2.Mebhası'nda geçen, "her mekanda hazır, mekandan münezzeh" ifadeleri birbirine tezat bir durum gibi görünüyor. Bunu açıklayabilir misiniz?
"Keza her şeyin bâtını zahirinden daha latîf, daha şeffaftır. Bu ise Sâni'in o şeyden hariç ve baîd olmamasına delâlet eder. O şeyin sair eşya ile nizam ve muvazenesinin sanii tarafından temin edildiği cihetle saniin o şeyde dahil olmamasını iktiza eder."( Mesnevi Nuriye, Katre 57)
Bir şeyin o şeyde kudretinin gözükmesi için nasıl olurda onun dışında olması gerekir. Yani içe müdahele edebilmek iç...
"Ve herşeyden çift çift yarattık, olur ki ibret alırsınız.." (Zâriyât, 49)ayetle "eşeysiz çoğalma-bölünerek çoğalan bakteriler" konusunu birbirine ters gösterenler var. Onlarda çift olma durumu nasıldır? Açıklar mısınız?
"Amelinizde rıza-yı İlahî olmalı. Eğer o razı olsa, bütün dünya küsse ehemmiyeti yok. Eğer o kabul etse, bütün halk reddetse tesiri yok. O razı olduktan ve kabul ettikten sonra, isterse ve hikmeti iktiza ederse, sizler istemek talebinde olmadığınız halde, halklara da kabul ettirir, onları da razı eder. Onun için, bu hizmette doğrudan doğruya yalnız Cenab-ı Hakk'ın rızasını esas maksad yapmak gerek...
Muhakematta geçen "...hilkatte cârî olan kavânîn ve nevâmis-i ilâhiyeye İslâmiyet’i tatbik ve mutâbık olduğunu isbat.." cümlesini izah eder misiniz?
Hint kınası caiz mi? Caiz ise hangi renkleri caizdir ve yaş farkeder mi?