Bu iki hissi nasıl mukayese edebiliriz? Şefkat, aşk ağacının bir dalıdır deniyor, doğru mudur?

Şefkat, zararlardan koruma ve acıma duygusu ile karışık olan şiddetli bir sevginin adıdır. Aşk ise sevginin ileri derecesidir.

Şefkat ve aşkın farkalrını Üstad Bediüzzaman 8. Mektub'da çok güzel izah ettiğinden buraya alıyoruz:

"Hazret-i Yakub Aleyhisselâm'ın Yusuf Aleyhisselâm'a karşı şedid (şiddetli) ve parlak hissiyatı, muhabbet ve aşk değildir; belki şefkattir. Çünki şefkat, aşk ve muhabbetten çok keskin ve parlak ve ulvî ve nezihtir (yüce ve temizdir) ve makam-ı nübüvvete (peygamberlik makamına) lâyıktır.

Fakat muhabbet ve aşk, mecazî mahbublara (dünyevî sevgililere) ve mahluklara karşı derece-i şiddette olsa, o makam-ı muallâ-yı nübüvvete lâyık düşmüyor. Demek Kur'an-ı Hakîm'in parlak bir i'caz (mucizelik) ile, parlak bir surette gösterdiği ve ism-i Rahîm'in vusulüne (ulaşmaya) vesile olan hissiyat-ı Yakubiye, yüksek bir derece-i şefkattir. İsm-i Vedud'e vesile-i vusul olan aşk ise; Züleyha'nın Yusuf Aleyhisselâm'a karşı olan muhabbet mes'elesindedir.

Demek Kur'an-ı Mu'ciz-ül Beyan, Hazret-i Yakub Aleyhisselâm'ın hissiyatını, ne derece Züleyha'nın hissiyatından yüksek göstermişse; şefkat dahi o derece aşktan daha yüksek görünüyor...

Hem şefkat pek geniştir. Bir zât, şefkat ettiği evlâdı münasebetiyle bütün yavrulara, hattâ zîruhlara (canlılara) şefkatini ihata eder (kuşattırır) ve Rahîm isminin ihatasına bir nevi âyinedarlık gösterir.

Halbuki aşk, mahbubuna (sevdiğine) hasr-ı nazar (odaklanıp) edip, herşey'i mahbubuna feda eder; yahut mahbubunu i'lâ ve sena etmek (yüceltip övmek) için, başkalarını tenzil (kıymetten düşürüp) ve manen zemmeder (kötüler) ve hürmetlerini kırar.

Meselâ biri demiş: "Güneş mahbubumun hüsnünü (güzelliğini) görüp utanıyor, görmemek için bulut perdesini başına çekiyor." Hey âşık efendi! Ne hakkın var, sekiz ism-i a'zamın bir sahife-i nuranîsi olan Güneş'i böyle utandırıyorsun?

Hem şefkat hâlistir (safidir), mukabele (karşılık) istemiyor; safi ve ivazsızdır (karşılıksızdır). Hattâ en âdi (basit) mertebede olan hayvanatın yavrularına karşı fedakârane ivazsız şefkatleri buna delildir. Halbuki aşk ücret ister ve mukabele taleb eder. Aşkın ağlamaları, bir nevi talebdir, bir ücret istemektir."

Yukarıdaki izahlardan anlaşıldığı üzere şefkat aşktan üstündür ve aşk ağacının bir dali değildir. İkisi ayrı ağaçlardır.