Ailemiz ibadetlerimizi yapmamızı engellerse biz o ibadetlerden sorumlu olur muyuz?

İslam âlimleri, ittifakla “İslam’ın emrettiği veya yasakladığı şeylerin zıddını anne-baba dahi söyleseler yapmak haramdır” demişlerdir.

Anne-baba ibadete engel olurlarsa, onların kalplerini incitmeden, tatlı bir lisanla ibadet yapmamız gerektiğini onlara anlatarak ibadetlerimizden taviz vermememiz gerekir. Eğer laf anlamıyorlarsa, tartışmaya girmeden, yine ibadetlere devam edilmelidir. Bu mevzuda gerekli izahı Kur’an-ı Kerim’de görmekteyiz. Şöyleki:

“İnsana, ana-babasını (gözetip onlara iyilik etmesini) de tavsiye ettik. Anası onu, zayıflık çekerek (karnında) taşımıştı. (Sütten) ayrılması da iki sene içinde olur. (Bu yüzden) : “Bana şükret! Ana-babana da!” (diye tavsiye ettik). Dönüş ancak banadır.
Bununla beraber eğer (ana-baba), hakkında bir bilgi sahibi olmadığı şeyi bana ortak koşman için seni zorlarlarsa, o takdirde onlara itaat etme. Ama onlara dünyada iyilikle sahip çık! Ve bana yönelenlerin yoluna uy! Sonra dönüşünüz ancak banadır. O zaman size yapmakta olduklarınızı haber vereceğim.” (Lokman, 14-15)

Bu iki ayetten anlaşıldığı üzere anne-babaya itaat şarttır. Fakat Allah’ın hakkı onların hakkından önce gelir. Bu sebeble, Allah’ın emir ve yasaklarına aykırı bir şey emrettiklerinde onlara itaat edilmez, Allah’a itaat edilir.

Sa’d bin eb vakkas(ra) İslamı ilk kabul edenlerden olup, annesine pek fazla iyilik ve hürmet ederdi. Oğlunun kendisine düşkünlüğünü bilen annesi, bir gün şöyle dedi: “ Bu yeni ortaya çıkan din de nedir? Allah’a yemin ederim ki, ne yemek yiyeceğim, ne de bir şey içeceğim! Ta ki eski dinine dönersin yahut ta böylece ölürüm! Sana da anne katili derler!”

Bundan sonra yedi gün yemedi, içmedi. Sonunda oğlu Sa’d yanına varıp dedi ki:” Ey anneciğim! Yüz tane canın olsa ve bunlar teker teker çıksalar, bulunduğum hak dini yine de terk etmem! Bundan sonra, ister ye, ister yeme!” Bu hadiseyi müteakiben şu ayet-i kerime nazil oldu:

“Hem insana, ana-babasına iyilik (etmesini) tavsiye ettik. Bununla beraber eğer (o ikisi) hakkında bir bilgin olmayan şeyi bana ortak koşman için seni zorlarlarsa, o takdirde o ikisine itaat etme! Dönüşünüz ancak banadır; o zaman size yapmakta olduğunuz şeyleri haber vereceğim.” (Ankebut, 8)

Bu ayet açıkça ifade ediyor ki, İslam’ın yasakladığı yerlerde anne ve baba dahi olsalar, başkasına itaat haramdır. (Tefsir-i İbn Kesir, c.3, 29; Celaleyn Şerhi, c.6, 59)