Bahsettiğiniz söz hadistir. Tam metni ise şöyledir:
İki günü birbirine eşit olan aldanmıştır. Bugünü dününden kötü olan lanetlenmiştir. Artmayan eksilir. Eksilen için ise ölüm daha hayırlıdır. Cennet’i arzulayan hayırlı işlere koşsun. Cehennem ateşinden korkup çekinen, şehvani işlere uzak olsun. Dünyada zühd içinde yaşayan kimseye musibetlere karşı sabretmek kolay gelir.”1
İslâm dininde farzlar bellidir. Bunları artırmak veya eksiltmek mümkün değildir. Sünnetler de bellidir. Bunları da artırmak eksiltmek mümkün değildir. Hem bir insanın aded olarak, nicelik olarak her gün bir işini artırarak hayatına devam etmesi mümkün değildir. İleriki hayatında bunu yapması düşünülemez. Mesela her gün 2 rekat nafile namazı fazla kılmaya çalışan bir insan bir sene sonra veya on sene sonra kaç rekat kılması gerekir ve bu mümkün müdür? Öyle ise bu hadis-i şerifi nasıl anlamalıyız?
Öncelikle dinimiz bize çalışmayı emretmektedir. Otuzu aşkın âyet de bizzat çalışmamızı emretmektedir. İnsanlık için, ahiret için çalışan fertleri anlatmakla bizlere çalışmayı emretmektedir. Ataleti, tembelliği, üşengeçliği dinimiz tasvip etmemektedir.
Hem Sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav) bütün hayatı boyunca çalışmış ve çalışmaya teşvik etmiştir. El emeğini övmüştür. Alın terini mübarek kabul etmiştir. Çalışmaktan nasırlaşan sahabenin elini öpmüştür. Çalışan elden Allah’ın razı olduğunu müjdelemiştir.
Öncelikli olarak bu sözden peygamberimizin ümmetini çalışmaya teşvik ettiği anlaşılmaktadır. Çalışmanın nasıl olması gerektiği ifade edilmektedir. Yani eldeki ile yetinip tembellik edilmemelidir. Çalışmada bir süreklilik ve ilerleme kaydedilmesi istenmektedir. Müslümanların dünde, geçmişte yaşamamaları gerektiğine yapılan bir vurgudur.
Hem çalışmanın niceliğinden daha çok nitelikte artırılması gerektiğine bir vurgu vardır. Çünkü bir işi sayı olarak hayatı boyunca artırarak yapmak ileri zamanlarda o işi yapamamak anlamına gelecektir. Yani yapılan işte niyette, ihlasta, hassasiyette, kalitede ilerlemek demektir.
Hem insan ebed âlemine doğru gitmektedir. Ebedi hayatta sürekli hastalıklar ismine layık olan günahlarda ısrar etmemek dünde olduğu gibi bu gün de günahlar işlememek demektir. Tövbe etmek ve bu sayede manevi olgunluğa erişmede ilerleme kaydetmek demektir.
Hem insan için verilen ilahi makamların ve nimetlerin bir sınırının olmadığını insana bu yolla gösterilen makamlara yetişmek ve bir sonraki nimetten istifade etmek için sürekli bir gayret ve azim içinde olmak gerektiğini anlatmaktadır. Yerinde saymanın insanın yapısıyla uygun olmadığını ve yaratılışına ters olduğunu anlatmaktadır.
Bu söz yapılan işlerin keyfiyet olarak, nitelik olarak, niyet olarak, titizlik olarak her gün artırılmasını talep etmek demektir. Geçmişte işlenen günahları bu gün de işlememek yani tövbe edip manevi olarak ilerlemek demektir. Dünde kalmamak, geleceğe namzet olmak demektir. Eldeki ile yetinerek tembelliğe düşmemek demektir. insanlığa taktir edilen sonsuz nimetlerin ve makamların müjdesi demektir.
Ayrıca bakınız;
Tevekkülde Ölçü Nedir? Allah'ın Vazifesine Karışmamak
Ticaret Yaparak İslam'a Hizmet Etmenin Yolları
Deylemi, el-Firdevs, III, 611