Hanımlar Regl döneminde (âdet, lohusa) kılamadığı namazları sonradan ödemezken tutamadıkları orucu neden kaza ediyorlar? Bunun hikmeti nedir? 

Kadınlar âdet dönemlerinde namaz kılmazlar, oruç tutmazlar. Temizlendikten sonra kılamadıkları namazları kaza etmezler fakat oruçlarını kaza ederler.[1] Çünkü Hz. Âişe’den gelen rivayet buna deili olmuştur. Buna göre Muaze (r.a), Aişe’ye: Ay hali kadın namazı kaza eder mi diye sordu. Aişe: Sen Haruri misin, dedi. Biz Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in hanımları ay hali olurduk. Onun karşılığını (kılamadıkları namazlarını kaza etmelerini) emretti mi hic, dedi. Muhammed b. Cafer dedi ki: Namazlarını kaza etmelerini kastetmektedir, dedi”[2]

Buhari şarihi Bedreddin-i Aynî Umdetül Kari’de bu hadisin şerhinde hikmetini şöyle anlatmaktadır;

“Müslümanlar şu hususta icma etmişlerdir; hayızlı ve lohusa olan kadınlara namaz ve oruç farz değildir. Ancak, namazı kaza etmeleri gerekmezken, orucu kaza etmeleri gerekir. Bunun sebebi şudur: Namaz, gün içinde çok kez kılınan bir ibadet olduğundan, kaza edilmesi zahmetli olur. Ancak oruç, yılda yalnızca bir defa farz olduğundan kazası daha kolaydır.”[3]

Müslim Şarihi İmam Nevevî ise bu hadisin şerhinde şöyle demiştir;

“Orucu kaza etmemiz emredilir, namazı kaza etmemiz emredilmezdi.” İşte bu ittifakla kabul edilmiş bir hükümdür. Müslümanların icmaı ile ay hali kadına da loğusa kadına da o halde ne namaz kılmaları ne de oruç tutmaları farzdır. Yine icma ile kabul ettiklerine göre bu durumdaki kadınların bu halde kılamadıkları namazlarını kılmaları icap etmez. Orucu kaza etmelerinin vacip olduğu üzerinde de icma etmişlerdir.  İlim adamları der ki: İkisi arasındaki fark şudur: Namaz çokça tekrarlanan bir ibadet olduğundan orucun aksine onu kaza etmek meşakkatlidir. Oruç yılda bir defa farzdır. Bazen bir ya da iki günü âdet haline rastlar.”[4]

Ahmed Davudoğlu ise bu hadisin şerhinde şöyle demiştir;

“Ulema-i kiram namazla oruç arasındaki farkı şöyle izah ederler: Namazların sayısı çoktur. Çünkü onlar günde beş defa tekerrür ederler. Bu sebeple günlerce kalan namazları her hayızdan temizlendikçe kaza etmek güç olur. Oruçta ise bu güçlük yoktur. Çünkü oruç senede bir defa gelir. Hayız günleri de ekseriyetle birkaç günü geçmez. Binaenaleyh orucun kazasında hiçbir güçlük yoktur. İşte orucun kaza edilip, namazın edilmemesi bu hikmete mebnidir.”[5]