Ölen bir akrabamızın arkasından hayır olsun diye neler yapılabilir? Cuma namazı çıkışı tatlı dağıtmak hayra girer mi? Ölen kişi adına sadaka verilir mi?

Hemen hemen ehl-i sünnet âkaîd kitaplarının tamamında bulunan bir madde şöyledir; “Hayatta olanların duaları ve sadakaları ölülere fayda verir.”[1] Buna göre hiçbir görüş ayrılığı olmaksızın ehl-i sünnet âlimlerinin görüş birliğiyle, yapılan hayırların ve sevaplarının başkasına bağışlanması caizdir, ölen kimse ise bunlardan istifade eder. Kişi, okuduğu Kur’ân-ı Kerîm'in, yaptığı hatmin ve işlediği bir hayrın sevabını başkasına bağışlayabilir. İster sağ ister ölmüş olsun, kendisine sevap bağışlanan kimsenin, bundan yararlanacağı umulur.

Zira Ebû Hüreyre"den rivayet edildiğine göre, Resûlullah (sav) şöyle buyurmuştur: “İnsan ölünce şu üçü dışında amelleri(nin sevabı) kesilir: Sadaka-i câriye (faydası süregelen hayır), faydalanılan ilim, arkasından dua eden hayırlı evlât.”[2]

Benî Seleme kabilesinden bir adam, annesi ve babası öldükten sonra, onlara bir iyilik yapıp yapamayacağını sorduğunda, Hz. Peygamber (s.a.s.) “Evet, onlara rahmet dilemek, onlar için istiğfâr etmek, vasiyetlerini yerine getirmek, akrabaları ile ilgilenip onlara karşı üzerine düşeni yapmak, dostlarına hürmet edip ikramda bulunmaktır.” şeklinde cevap vermiştir.[3]
Annesinin aniden öldüğünü, şâyet konuşabilseydi sadaka verilmesini vasiyet edeceğini zannettiğini belirterek, onun adına sadaka verirse sevabının kendisine ulaşıp ulaşmayacağını soran sahabîye; “Evet, ulaşır. Onun namına sadaka ver.” buyurmuşlardır.[4]

Yine Hz. Peygamber'in (s.a.s.) cenazeye Fâtiha sûresini okuduğu ve tavsiye ettiği [5], yine Abdullah bin Ömer'in (r.a.) ölülerin ruhuna Bakara sûresinden okunabileceğini güzel gördüğü rivâyet edilmektedir[6]. Başkası tarafından bağışlanan sevapla, bir kimsenin bizzat yapması gereken ibadet borçları ödenmiş olmaz ise de bunlar iyilik ve sevaplarının çoğalmasına ve derecesinin yükselmesine vesile olabilir.

Ölülerin arkasından yapılabilecek bazı hayırların çok fazla örneği vardır. Bunların başında Kur'ân okumak, hatim yapmak ve onlara hediye etmek; onlar adına dua ve istiğfarda bulunmak; mescid, medrese vb. ilim ve ibadet yerlerine yardımlarda bulunmak; onlara niyeten ağaç dikmek, su kuyusu veya çeşme yaptırmak vb. bunlardan bazılarıdır.