Peygamberlerde İsmet Sıfatı
Bütün peygamberlerde bulunan beş sıfattan biri de ismet sıfatı, yani günah işlememeleridir.
İsmet; Sözlükte men etmek, korumak,nikâh akdi, gerdanlık anlamlarına gelmektedir. İsmet, güç yetirebildiği halde günah işlemekten ve günaha meyletmekten men eden ilahî melekeye denir. İsmet, sahibini günahlardan men eden nefse ait melekeye denir. bu meleke, kötülüklerin çirkinliğini ve taatın iyiliğini bilmeye bağlıdır. İsmet kulları kendi iradeleri ile hayırlı işleri yapmaya sevk eden ve kötülüklerden men eden ilahi bir inayettir.
Kelamcılara göre ismetin mahiyeti, yüce Allah'ın peygamberlerinde günah yaratmamasıdır.1
Ayrıca, büyük tefsir ve kelâm âlimi, Fahruddin Er-Râzî Hazretleri, Ehl-i Sünnet âlimlerinin çoğunun görüşüne göre Peygamberlerin, peygamber olmadan önce günah işlemelerinin mümkün olduğunu söylemişlerdir.2
Hz. Âdem Günah İşlemiş midir?
Hz. Âdem’in işlediği zelleyi iki şekilde değerlendirebiliriz.
1) Hz. Âdem o fiili unutarak işlemiştir:
And olsun ki, daha önce Âdem'e (yasaklandığı o ağaçtan yememesi için) emir vermiştik; fakat (o bunu) unuttu. (Biz) onda bir azim (bir isyan kasdı ve emrimizde sebat)da bulmadık.3
2) Hz. Âdem, o zelle işlediğinde, henüz peygamberlikle vazifelendirilmemişti.
Cennette Günah İşlenir mi?
Normalde cennette günah işleme gibi bir durum söz konusu değildir. Fakat Allah'ın, \"Âdem'e secde et\" emrini yerine getirmeyip cennetten kovulan şeytan Hazreti Âdem ve soyundan intikam almak için Allah'tan mühlet ve imkan istemişti ve bunun üzerine de Allah ona Kıyamet gününe kadar mühlet vermişti.4
İşte bu fırsatın kendisine verilmesi için Hazreti Âdem'in imtihan edilmesi lazımdı. Onun için Cenab-ı Allah normalde yasak olmayan cennette şeytana imkan ve Hazreti Âdem'i ve eşini imtihan etmek için cennetteki bir meyve ağacını yasakladı.5
Hazreti Âdem o meyveyi yemese bizler Cennette mi olacaktık?
Hayır. Hazreti Âdem zaten dünyaya gönderilecekti, bunu kendisi de biliyordu. buna 4 tane delil sayabiliriz.
1. Delil: Allah ilk insanın yaratılışını:
Bir zaman Rabbin, meleklere: “Şübhesiz ki ben, yeryüzünde (insanı) bir halîfe kılacak olanım” buyurmuştu6
Hazreti Âdem ve insanları cennet için değil yeryüzününün yani dünyanın halifesi olması için yarattığını buyuruyor.
2.Delil: şeytan Allah'tan mühlet isterken:
“Bana (insanların) diriltilecekleri güne kadar mühlet ver!”7
ve devamında:
“Öyle ise beni azdırmandan dolayı (ben de) mutlakā onlar(ı saptırmak) için, senin dosdoğru yoluna oturacağım!”8
buyurarak hem insanların çoğalacağını, hem imtihan edileceğini, hem öleceklerini hem de yeniden dirileceklerini biliyor. Halbuki bunların hiç birisi cennette yok.
3.Delil: şeytan Hazreti Âdem ve Havva annemizi yasak meyveyi yedirmek için:
“Rabbiniz, ancak melek olmayasınız veya (Cennette) ebedî kalıcılardan olmayasınız diye sizi bu ağaçtan men‘ etti” dedi.9
Allah'ın onlara yasak meyveyi yasaklamasının sebebini, cennette ebedi olarak kalmamaları veya melekler gibi ölümsüz olmamaları için yasakladığını söyleyip yemin ederek kandırdı.
Eğer Hazreti Âdem cennetten çıkmayacağını veya dünyaya gönderilmeyeceğini bilseydi niçin şeytanı dinleyecek.
4.Delil:
Hz. Ebu Hureyre’den rivayet (ra) şöyle: “Hz. Âdem ve Hz. Musa (as) münakaşa ettiler. Musa, Âdem´e: ‘İşlediğin günahla insanları Cennetten çıkaran ve onları şekâvete (bedbahtlığa) atan sensin değil mi!’, dedi. Âdem de Musa´ya: ‘Sen, Allah´ın risalet vermek suretiyle seçtiği ve hususî kelâmına mazhar kıldığı kimse ol da, daha yaratılmamdan (kırk yıl) önce Allah´ın bana yazdığı bir işten dolayı beni ayıplamaya kalk (bu olacak şey değil)!’, diye cevap verdi.’ Resulullah devamla dedi ki: ‘Hz. Âdem, Musa´yı ilzam etti!” ()Buhârî, Kader 11)
Bu 4 delilden de anlaşılacağı üzere Hazreti Âdem o meyveyi yemeseydi de Hazreti Âdem ve Havva annemiz dünyaya gelecekti ve bizler orada dünyaya gelecektik. Bu Allah’ın bir muradıydı.
Nitekim Hazreti Âdem ve Havva annemiz cennette çok uzun süre kaldıkları halde orada çocukları da olmamıştır.
Hazreti Âdem Niçin Yasak Meyveyi Yemeden Dünyaya Gönderilmedi
Cenab-ı Allah insanı yeryüzüne halife olarak yaratacağını ve ilk insan olarak Hazreti Âdem'i yaratıp meleklerine de onun üstünlüğünü ilan edip10 secde etmelerini emretti ve onu üstün bir yaratılışla yaratıp Cennetinde bir süre yaşatarak ona olan muhabbet ve ihsanını gösterdi. Eğer Cenab-ı Allah Hazreti Âdem'i hiç bir sebep olmaksızın dünyaya gönderip imtihan etseydi, kalben Rabbine karşı bir kırgınlık hissedebilirdi. Halbuki insan, kulluğun gereği olan acz ve fakrını görüp kusursuz olan Rabbine yönelip dua ve niyazda bulunması gerekirken cennet gibi mükemmel bir yerden çıkarılan Hazreti Âdem bunu yerine getirmek noktasında eksiklikler yaşayabilirdi. Bu da Cenab-ı Hakkın hikmetine zıt olurdu.
Nitekim şeytan, Hazreti Âdem'in cennetten çıkmak istememesi ve orada ebedi kalma arzusunu görerek11 bu noktadan ona vesvese verip yanıltarak yasak meyveyi yedirmişti. Onun için Cenab-ı Hak hikmeti gereği Hazreti Âdem-i cennette küçük bir imtihana maruz bırakarak zelle işlemesine imkan verdi. Daha sonra dünyaya gönderdi. Böylece Âdem(as) hem cennetten çıkarılıp dünyaya gönderilince Rabbine karşı bir kırgınlık hissetmedi hem de kulluğun gereği olan aczini ve fakrını en yüksek seviyede hissederek sürekli Rabbine yönelip tövbe, dua, ve yakarışlarla manen yükselerek peygamberlik makamına kadar yükseldi.
Hem de başta babamız olan Hazreti Âdem şeytanın ne kadar tehlikeli bir düşman olduğunu en iyi şekilde farkederek dünyaya gelmiş oldu. ve hem kendisini hem de ailesini çok daha dikkatli olmaları konusunda ikaz etti. Hem de bu olayı peygambeleri vasıtasıyla bize anlatan Cenab-ı Allah, bizleri uyararak şeytana ve hilelerine karşı Âdem babamızı bile kandırabileceğini aktararak bizlere karşı sonsuz rahmetini gösterdi.
Hazreti Âdem'in dünyaya gönderiliş hikmeti
Bu konuda Bediüzzaman Hazretleri:
Hikmeti tavzîftir. Öyle bir vazîfe ile me’mur edilerek gönderilmiştir ki, bütün terakkiyât-ı ma‘neviye-i beşeriyenin ve bütün isti‘dâdât-ı beşeriyenin inkişâf ve inbisâtları; ve mâhiyet-i insaniyenin bütün esmâ-yı İlâhiyeye bir âyîne-i câmia olması, o vazîfenin netâicindendir. Eğer Hazret-i Âdem (as) cennette kalsa idi, melek gibi makamı sâbit kalırdı. İsti‘dâdât-ı beşeriye inkişâf etmezdi. Halbuki yeknesak makam sâhibi olan melâikeler çoktur. O tarz ubûdiyet için insana ihtiyaç yok. Belki hikmet-i İlâhiye nihâyetsiz makamâtı kat‘ edecek olan insanın isti‘dâdına muvâfık bir dâr-ı teklîfi iktizâ ettiği için, melâikelerin aksine olarak, muktezâ-yı fıtratları olan ma‘lûm günahla cennetten ihraç edildi.
Yani; Yeryüzüne halife olmak için yaratılan insanın halifelik vazifesini yerine getirilmesi için gönderildi.
Cenab-ı Allah'ın insanı öyle bir potansiyel ile yaratmışdır ki Cenab-ı Allah'ın bütün isim ve sıfatlarını anlayıp öğrenip okuması ve onlara bir ayna olması vazifesi. Detaylı bilgi için lütfen bakınız:
İnsanın Allahın isim ve sıfatlarına delil ve ayna olması
Eğer Hazreti Âdem cennette kalsaydı melekler gibi makamı sabit kalırdı insan potansiyelinde olan o çok yüksek mertebe ve makamlara erişemezdi. Halbuki o zaman yaratılışının bir gayesi kalmazdı çünkü sabit bir makam da melekler o tarz kulluğu zaten ziyadesiyle yerine getiriyorlar. Cenab-ı Hakkın hikmeti sonsuz makamlara yükselebilcek potansiyilde yarattığı insana o fıtratına uygun bir imtihan ve teklifle yaratılmasını gerekli gördüğü için meleklerde olmayan günah işleyebilme kabiliyetiyle insanı yarattı. Ve Âdem(as) babamızı da insan fıtratında olan günah işleyebilme potansiyelinin ne kadar serbest ve imkan dahilinde olduğunu göstererek vazifesine başlattı.
Daha ayrıntılı bilgi için lütfen bakınız:
Bütün insanlar Hazreti Âdem ve Havva annemizden oluştuysa ilk çocukları birbirleriyle mi evlendi?
Öncelikle bütün insanların Hazreti Âdem ve Havva annemizden geldiği Kur'ân ve hadîsle sabittir.
Ey insanlar! Sizi tek bir nefisten (Âdem'den) yaratan, ondan da eşini (Havvâ'yı)yaratarak (yeryüzüne) ikisinden birçok ricâl (erkekler) ve nisâ (kadınlar) yayan Rabbinizden sakının! O'nun hakkına birbirinizden isteklerde bulunuyor olduğunuz Allah'dan ve akrabâlık bağların(ı koparmak)tan sakının! Şübhesiz ki Allah, sizin üzerinizde tam bir gözeticidir.12
Nitekim bu konuda Peygamberimiz (sav):
Ebû Hüreyre\"den (ra) nakledildiğine göre, Resûlullah (sav) şöyle buyurmuştur: “bütün İnsanlar Âdem\"in çocuklarıdır, Âdem ise topraktandır.”13
İlk Çocuklarının Evliliği Meselesine gelirsek;
Hazreti Havva'nın her doğumda bir erkek ve bir kız olmak üzere ikiz çocukları dünyaya geliyordu aynı karında doğan ikizlerin birbiriyle evliliği yasaktı birinci karında doğan erkek ile ikinci karında doğan kız birbirleri ile çaprazlama evlendiriliyordu.14
Ehl-i sünnete göre, bir şeyin iyi-kötü veya güzel ve çirkin olması emr-i ilahiye bakar. Yani Allah bir şeyi emreder, o şey iyi ve güzel olur. Bir şeyi nehyeder (yasaklar), o şey kötü ve çirkin olur. Hazreti Âdem’in çocuklarının evlenmesi meselesi de böyledir. Allah, Hazreti Âdem zamanında böyle bir çoğalma kanununu emretmiş, uygun bulmuşsa o şey çirkin değildir. Nitekim Cenab-ı Hak, daha sonra insan nesli belli bir sayıya ulaşınca bunu yasaklamıştır.
Bütün peygamberlerin inanç esasları aynıdır. Fakat şeriatları yani anayasaları farklıdır. Nitekim Kur'an'da şöyle buyrulmuştur:
Yahudi olanlara da bütün tırnaklı (hayvan)ları haram kıldık. Sığır ve davarın iç yağlarını da onlara haram kıldık15
Bu âyete baktığımızda iç yağlar ve bazı tırnaklı hayvanlar bize helaldir. İslamiyet’in ilk yıllarında şarap yasaklanmadığı için serbestti o dönemde şarap içenler kötü bir iş yapıyor olarak değerlendirilmiyordu. Çünkü Allah henüz yasaklamamıştı. Öyle de bu günün bakış açısından ilk dönemde ki Hazreti Âdem'in çocuklarının evliliği meselesini anlamamamız da bu gayet normal, bu olaya bu dönemin değil o dönemin şartlarında değerlendirmemiz lazım. Nitekim o dönemin şartlarında bu bir ayıp, şirkin ve kusur olmuyordu. çünkü Rabbimiz yasaklamamıştı.
Cevap için Lütfen Bakınız:
Peygamberlerin Günahsızlığı ve Hazreti Âdem'in İşlediği Günah
Hz. Adem Cennetten İhrac Edilmeseydi Dünya'ya Gelir Miydik?
Hz. Adem’in Cennet’ten Çıkarılmasındaki Hikmet
Muhlis Körpe, Risale-i Nur Istılahları, Hayrat Neşriyat, Isparta 2015, s. 98
Râzî, Muhassal, s. 161; İbnü’l-Hümâm, el-Müsâyere, s. 125.
Tâ-Hâ 20/115
A'râf, 7/11-18
A'râf, 7/19
Bakara, 2/30
A'râf, 7/14
A'râf, 7/16
A'râf, 7/20
Bakara, 2/30-34
A'râf, 7/20
Nisa 4/1
Tirmizî, Menâkıb, 74
En'âm, 6/146
Ebû Cafer Muhammed bin Cerîr'üt Taberî, Tarih-i Taberi, Sağlam Yayın Evi, c.1, s.102