26. Mektub'da geçen bu cümleyi izah eder misiniz? Bitarafane muhakeme nedir? Neden bazı konularda olmaz?

Bîtarafane muhakeme ifadesi, bir konuda taraf tutmadan, tamamen objektif bir şekilde düşünmek ve her iki tarafı da aynı ölçüde değerlendirmek anlamına gelir. Yani, "Tarafsız kalmak" demek. Normalde bu, her şeyin eşit olduğu bir durumdayken yapılması gereken bir şeydir. Ancak bazı durumlarda, özellikle inanç esasları gibi temel değerlerle ilgili konularda, bîtarafane muhakeme yapmak, yanlış bir yaklaşım olabilir.

Bunu metinde geçen örnekle açıklayalım: Diyelim ki birisi, "Kur’an aslında insanın yazdığı bir kitaptır" diyor. Diğer kişi ise "Kur’an, Allah’ın kelâmıdır ve O’nun insanlara gönderdiği bir kitaptır" diyor. Eğer bîtarafane bir şekilde her iki tarafı da eşit derecede dinleyip "ben tarafsız kalmalıyım" diyorsan, aslında gerçekte yanlış olanı kabul etmiş oluyorsun, çünkü Kur’an'ın bir insan sözü/ürünü olduğunu söylemek yanlıştır, hatadır. Muvakkaten bir dinsizliktir dediği şey; bir süreliğine de olsa objektif olacağım diye Kur'an'ın insan sözü olduğunu kabul etmek demektir. Bu da kişiyi, inanç noktasında geri dönülemez yollara sokar.  [1]

İşte burada bîtarafane muhakeme yapmaya çalışmak aslında, batıl bir görüşü kabul etmek demek olur. Bu durumda bîtaraf olmak değil, aslında bir tarafı, yani yanlışı savunmak söz konusu olur. Yani bir konuda net bir doğru ve yanlış varsa, bu durumda bîtaraf kalmak, yanlış tarafa hizmet etmek anlamına gelir. Çünkü bazen tarafsız kalmak, doğruyu savunmamak demek olabilir, bu da doğru değildir.

Özellikle dini ya da ahlaki konularda bîtarafane muhakeme yapmak, daha tehlikelidir. Çünkü bu tür konularda doğru ve yanlış net bir şekilde bellidir. Örneğin, birinin “Allah’ın varlığı yoktur” demesi ile birinin “Allah vardır” demesi arasındaki fark çok nettir. Bu durumda, her iki görüşü de eşit görmek ve "bîtaraf kalmak" doğru değildir. Çünkü birinin doğruyu, diğerinin ise yanlışı söylediği çok açıktır.

Sonuç olarak, bîtarafane muhakeme özellikle inançlar ve değerler gibi konularda, doğru bir yaklaşım tarzı değildir, yanlıştır. Çünkü bu tür durumlarda, bir tarafın kesinlikle doğru ve diğerinin kesinlikle yanlış olduğu bir durum vardır. Tarafsız kalmak, yanlışı savunmak ya da geçiştirmek anlamına gelir. Unutmamak gerekir ki; bîtaraf olan, bertaraf olur. 

[1] Bediüzzaman Said Nursi, Mektubat, Altınbaşak Neşriyat, Istanbul 2012, s. 138