Üstad neden sineğin yaratılmasıyla kainatın yaratılmasını bir tutuyor? Lemalarda geçen ayette, "taptıklarınızın hepsi toplansa bir sineği dahi yaratamazlar" buyuruluyor. Bundan ne anlamalıyız.

Sinek hakkındaki ayetin izah edildiği 28. Lem'adaki derste, sineğin yaratılışını kâinatın yaratılışına denk tutan bir ifadeye rastlayamadık. Her halde bir yanlış anlaşılma var. Sanatça asla denk olamazlar. Fakat Allah'ın kudretine kolay olması açısından aynı kolaylıkta yaratır. Yani Allah için kâinatı yaratmak, sineği yaratmaktan biraz daha zor değildir. Onun kudretine herşey eşittir.

Ayetin muradına gelince: O devirde müşrikler puta tapıyorlardı. Ayet öncelikle onlara diyor ki; "İlah diye taptığınız putlar en küçük bir canlı olan sineği dahi yaratamazlar. Nasıl oluyor da en küçük bir şey yaratamayan putlara tapıyorsunuz?"

Günümüz açısından ise dinsizler, Allah'ı inkâr ederek herşeyin sebebler tarafından meydana getirildiğini iddia ediyorlar. Yaratmayı sebeblere vererek onlara haddinden fazla bir iktidar ve ilim verip bir nevi ilah yerine koyuyorlar. Sebebleri gözlerinde fazlasıyla büyüterek ve her şeyi sebeblerden bilerek ve sebeblere minnetdar olup Allah'ı düşünmeyerek onlara tapmış oluyorlar.

Ayet bu kesime de "sebebler kendiliklerinden hiç bir şey yapamazlar" diyor. Doğrusu yaratılışta kullanılan sebebler, bir binanın inşasında kullanılan kum, su, demir, çimento, tuğla gibi malzemaler hükmündedir. Bu malzemeler, bir usta olmadan kendiliklerinden binayı yapabilirler mi? 

İşte Cenab-ı Allah, müsebbibül esbabdır. Yani bütün sebebleri yaratan ve kullanandır. O yüce sanatkâr dilemese, sebebler değil bir şeyi yaratmak, kendileri dahi varlık sahasına çıkamazlar.