Hâfız: Arapça’da “korumak, ezberlemek” mânasındaki hıfz kökünden türemiş bir sıfat olan hâfız (çoğulu huffâz) sözlükte “koruyan, ezberleyen” anlamına gelip Kur’ân’ın tamamını ezberleyene hâfız denilmiştir.
Hafiz'ül Hadis: Hadis nakil ve rivayetini meslek edinip çok miktarda hadisi ezbere bilen kimseye denir. Hâfız unvanını alabilecek kimsenin, çok miktarda hadisi ezberlemesi yanında hadisin hem metni hem de senedi üzerinde fikir yürütüp tahliller yapabilen zeki, anlayışlı ve üstün yetenekli bir kişi olması gerekmektedir.
Kaynaklarda, her devirde yetişen en güçlü hadis hâfızlarının, kendi zamanlarında daha güçlüsünü görmediklerini söyleyerek Asr-ı saâdet’e kadar şu hâfızların isimlerini zikrettikleri belirtilmektedir: Zeynüddin el-Irâkī, Takıyyüddin es-Sübkî, Alâî, Yûsuf b. Abdurrahman el-Mizzî, Abdülmü’min b. Halef ed-Dimyâtî, Takıyyüddin İbn Dakīkul‘îd, Münzirî, Ebü’l-Hasan Ali b. Mufaddal, Cemmâîlî, Ebû Mûsâ el-Medînî, İbn Asâkir, Kıvâmüssünne et-Teymî, İbnü’l-Kayserânî, el-Humeydî, İbn Mâkûlâ, Hatîb el-Bağdâdî, Hâkim en-Nîsâbûrî, Dârekutnî, Ebû Ali en-Nîsâbûrî, İbn Huzeyme, Nesâî, Ebû Dâvûd es-Sicistânî, Ebû Zür‘a er-Râzî, Buhârî, Ahmed b. Hanbel, İshak b. Râhûye, Ebû Bekir b. Ebû Şeybe, Yahyâ b. Maîn, Ali b. Medînî, Yahyâ b. Saîd el-Kattân, Vekî‘ b. Cerrâh, Mâlik b. Enes, Süfyân es-Sevrî, Eyyûb es-Sahtiyânî, İbn Şihâb ez-Zührî, Saîd b. Müseyyeb ve Ebû Hüreyre.1
Yaşar Kandemir, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1997, c.15, s.78
