Tâ-hâ Suresi'ndeki bu ayeti nasıl anlamak gerekiyor? Tefsirlerde özellikle inkârcılar için "dar geçim vardır" kısmı nasıl izah edilmiştir? 

“Kim de benim zikrimden (Kitâb’ımdan) yüz çevirirse, artık şübhesiz ki onun için, dar bir geçim vardır ve kıyâmet günü onu kör olarak haşrederiz.”[1]

Âyette geçen “dar bir geçim” ifadesi İbn-i Kesîr tefsirinde[2] genişçe izah edilmiştir. Tefsirde; kalben huzursuzluk ve sıkıntı, mutsuzluk, kötü amel, pis rızık olduğu ifade edilmekle beraber kabir azabı olduğuna da dair sahih rivayetlere yer verilmiştir. İlgili kısım şöyledir:

Onun için huzur ve göğüs ferahlığı yoktur. Sapıklığından ötürü göğsünde bir sıkıntı vardır. İsterse dışı nimet içinde olsun, dilediğini giymiş, dilediğini yemiş, dilediği yerde ikamet etmiş olsun. Kalbi yakin ve hidayetle temizlenmedikçe o şüphe, hayret ve kalb huzursuzluğu içindedir. Devamlı bir şüphe içinde bocalamaktadır. İşte bu; geçimin darlığındandır.

Ali İbn Ebu Talha'nın “Onun dar bir geçimi olur” ayeti hakkında İbn-i Abbas'tan rivayetine göre o, bunun mutsuzluk, bedbahtlık olduğunu söylemiştir.

Avfi'nin İbn-i Abbas'tan rivayetine göre ise Allah Teala “Onun dar bir geçimi olur” ayetinde şöyle buyurmuştur: “Çok olsun, az olsun kullarımdan herhangi birine vermiş olduğum her bir malda o kulum onunla benden korkmaz ise onda hiçbir hayır yoktur ve bu, onun geçiminde bir darlıktır.” Denilir ki; sapıtmış bir kavim, dünyada bir genişlik ve zenginlik içinde oldukları halde haktan yüz çevirmişler ve büyülenmekte imişler. Onların geçimleri de dar olmuş. Zira onlar Allah'a karşı sû-i zanları ile onu yalanlamalarından ötürü Allah'ın bu geçimlerini devam ettirmeyeceğini sanıyorlarmış. Kul Allah'ı yalanlayıp onun hakkında sû-i zanda bulunur ve ona güvenmezse geçimi ona zorlaşır. İşte geçimde darlık budur.

Dahhak: O (dar geçim) kötü amel ve pis rızıktır, demiştir. İkrime ve Malik İbn Dinar da böyle söyler. Süfyan İbn Uyeyne'nin Ebu Hazim'den, onun Ebu Seleme'den, onun da Ebu Said'den “dar bir geçimi” hakkındaki rivayetinde o, şöyle demiş: “Onun kabri, üzerine daraltılır da, kaburgaları orada darmadağınık olur.” Ebu Hatim er-Razi, Nu'man İbn Ebu Ayyaş'ın künyesinin Ebu Seleme olduğunu belirtmiştir.

İbn Ebu Hatim'in Ebu Zür'a kanalıyla ... Ebu Said el-Hudri'den rivayetine göre Allah Rasülü (sav.) Allah Teala'nın “Onun dar bir geçimi olur.” kavli hakkında şöyle buyurmuştur: “Bu, kabrin sıkmasıdır.” Hadisin mevkuf olarak rivayeti daha sıhhatlidir.

Yine İbn Ebu Hatim'in Rebi' İbn Süleyman kanalıyla ... Ebu Hüreyre'den, onun da Allah Rasülü (sav) den rivayetine göre şöyle buyurmuş: “Mü'min kabrinde yeşil bir bahçededir. Kabir onun için yetmiş kulaç genişletilir ve kabri onun için ayın ondördündeki ay gibi kendisi için aydınlatılır. “Onun dar bir geçimi olur.” ayetinin ne hakkında nazil olunduğunu biliyor musunuz? Dar geçim nedir biliyor musunuz?” Onlar: Allah ve Rasülü (sav) en iyi bilendir, dediler de: “Kâfirin kabrindeki azabıdır. Nefsim kudret elinde olan (Allah)’a yemin ederim ki onun üzerine doksan dokuz Tinnin musallat edilir. Tinnin nedir biliyor musunuz? Doksan dokuz yılandır. Her yılanın yedi başı vardır. Onun cismine üfürür, sokar ve haşr olunacağı güne kadar onu tırmalayıp parçalarlar.” Hadisin merfû olarak rivayet edilmiş olması gerçekten münkerdir.

Bezzar'ın Muhammed İbn Yahya el-Ezdi kanalıyla ... Ebu Hüreyre'den, onun da Hz. Peygamber (sav) den «Onun dar geçimi olur.” ayeti hakkında rivayetine göre şöyle buyurmuştur: “Allah Teala'nın buyurmuş olduğu dar geçim şudur: Onun üzerine doksan dokuz yılan musallat kılınır da kıyamet kopuncaya kadar onun etini parçalarlar.”

Yine Bezzar'ın Ebu Zür'a kanalıyla... Ebu· Hüreyre'den, onun da Hz. Peygamber (sav)’den rivayetine göre “Onun dar bir geçimi olur.” ayeti hakkında şöyle buyurmuş: “Bu, kabir azabıdır.” Hadisin isnadı ceyyiddir. (Yani sahihtir.)