Bu sözü daha iyi anlayabilmek için, öncelikle Bediüzzaman Said Nursî Hazretleri’nin bu ifadeyi hangi bağlamda, ne zaman ve ne amaçla söylediğini bilmemiz gerekmektedir.
Said Nursî Hazretleri, 1910 yılında Osmanlı Devleti’nin merkeziyetçi mutlak monarşi anlayışından meşrutiyet yönetim modeline geçişi sonrasında, Doğu Anadolu’daki Kürt aşiretleriyle gerçekleştirdiği görüşmelerde, yeni yönetim şekline dair oluşan şüphe ve tereddütleri gidermeye çalışmıştır. Said Nursî Hazretleri, bu dönemde doğuya giderek halkla birebir temas kurmuş, yeni yönetim anlayışını anlatmış ve halkın sorularına doğrudan cevaplar vererek, meşrutiyeti anlatmaya gayret etmiştir.
Bu bağlamda geçen önemli bir diyalogda şöyle bir soru sorulur:
Sual: Belki onlar eski hâli istiyorlar?
Cevap: Size kısa bir söz söyleyeceğim; ezber edebilirsiniz: İşte, eski hâl muhal; ya yeni hâl veya izmihlâl...1
Yani bu ifadeyle Bediüzzaman Said Nursi, eskiye dönüşün artık mümkün olmadığını vurgulamaktadır. “Eski hâl muhal” diyerek istibdat ve saltanatla yönetilen sistem biçiminin artık sürdürülemez olduğunu belirterek, onlara iki seçenek sunar: "ya yeni hâl veya izmihlâl" Yani ya yeni yönetim modeline, yani meşrutiyete uyum sağlanarak aklın, meşveretin ve adaletin hâkim olduğu yeni bir anlayışın yükseleceğini ya da toplumsal olarak yok olup gidileceğini vurgulamıştır.
Bediüzzaman Said Nursi, Mektubat 2 , Hayrat Neşriyat, s 387