Bankalar, kamu kurumları ve özel şirketler, maaş ödemelerine karşılık çalışanlara verilen promosyon yükünü hafifletmek için yeni yöntemler geliştiriyor. Son dönemde öne çıkan uygulamalardan biri, promosyon yerine faizsiz kredi seçeneğinin sunulması. Artık bazı bankalar, klasik promosyon ödemelerinin yanına faizsiz kredi alternatifini de ekleyerek promosyon parasına farklı kılıflar giydiriyor. Ancak promosyon parası caiz olmadığı gibi bu tür çeşitli alternatifler de kesinlikle caiz değildir.
Bu sistemde öncelikle belirtelim ki zaten promosyon parası caiz değildir. Bu paranın bankada bırakılmaması ve bir fayda, sevap beklenmeden umuma ait hizmetlere veya çok fakir ve zaruri ihtiyaçlarını karşılamaktan dahi aciz olacak derecede muhtaç kimselere verilmesi gerekmektedir. Zira bu paradan menfaatlenmek helal değildir. Bu paranın bankada bırakılması onun yerine bankadan faizsiz kredi alınması bu paradan yine menfaatlenmek ve faydalanmaktır. Nitekim verilen bu faizsiz kredi promosyon parası sebebiyledir. Zira ‘faizsiz’ olarak ifade edilen kredinin tahsisi, çalışanın promosyon parasını bankaya iade etmesi şartına bağlanmaktadır.
Uygulamada, memura yasal olarak ödenmesi gereken promosyon önce banka tarafından hesabına yatırılmakta, ardından faizsiz krediyi tercih edenlerden bu tutar geri alınarak karşılığında ‘faizsiz kredi"" kullandırılmaktadır. Görünüşte ‘faizsiz’ olarak sunulan bu kredi, gerçekte promosyon parasının bankaya ‘peşin faiz’ olarak aktarılmasını zorunlu kılmaktadır. İslâm hukuku açısından bu uygulama caiz değildir. Zira karz akdinde borç verenin lehine herhangi bir maddi kazanç veya avantajın şart koşulması kesin biçimde yasaktır.
Diğer bir husus ise bankaların vermiş olduğu faizli kredinin kullanımıdır. Bu da caiz değildir. Zira faizsiz kredi ile verilen paralar başkalarının faiz parasıdır. Bu para zatı itibariyle temiz değildir. Bu bankalar başkalarının paralarına karşılık faizle para satmak üzere tesis edilmişlerdir. Bir çok işlemlerinde faiz vardır. Bir Müslümanın faiz ile iştigal eden ve çoğu kazancı faiz üzerine bina edilen bir kurumla muamele ve işlemlerde bulunması caiz değildir.
Sonuç olarak her cihetten bu uygulama helal değildir, haramdır. Mü’minlerin bu ismi değiştirilmiş, başka bir kılıfa sokulmuş ancak zatı itibariyle yine haram olan bu alternatife karşı müteyakkız ve uyanık olması gerekmektedir.
Ayrıca bakınız:
