Namazda secdeden ayağa kalktık mesela, ellerimizi bağlamadan hafifçe ellerimizi salladık ki kıyafetimizin bilekleri kapansın. Bu tarz bir davranış namazı bozar mı? Namazda hangi hareketler amel-i kesire girer? Amel-i kesir namazı bozar mı?

Sözlükte “çok iş” anlamına gelen amel-i kesîr, fıkıh terimi olarak namaz esnasında namazın mahiyetiyle bağdaşmayan bir davranışın namazı bozacak düzeye çıkmasını anlatır. Bu türden bir fiil namazı bozmayacak düzeyde kalırsa ona da amel-i kalîl (az iş) denir. Fıkıh âlimleri namaz kılarken amel-i kesîrin namazı bozacağı, amel-i kalîlin ise bozmayacağı hususunda görüş birliğine varmakla birlikte amel-i kesîr ve amel-i kalîlin tanımı ve sınırları konusunda ihtilâf etmişlerdir.[1]

Hanefî fakihlerinin çoğunluğunun bu konuda esas aldığı ölçü ise şudur: Yapılan bir fiil, dışarıdan bakan bir kimseye o kişinin namazda olmadığı izlenimini veriyorsa amel-i kesîr, namazda olup olmadığı hususunda tereddüde düşürüyorsa amel-i kalîldir. Meselâ namazda ceket veya çorapların çıkarılması, giyilmesi gibi fiiller namazı bozar. Paltonun eteklerini toplama, secde yerindeki bazı engelleri hafif hareketlerle uzaklaştırma, teri silme, eliyle hafifçe sinekleri savma gibi fiiller ise namazı bozmaz. Zorunlu olmadıkça pantolonu veya elbiseyi rükûya veya secdeye giderken çekmek, namaz dışı bir işle meşguliyet olduğu ve namazda olması gereken huşûya aykırı düştüğü için mekruhtur, fakat namazı bozmaz.[2]

Bazı Hanefî âlimleri, amel-i kesîr ile amel-i kalîli birbirinden ayırmada amel esnasında her iki eli kullanmaya ihtiyaç duyulmasını ölçü almışlar ve iki elle yapılan bir fiili -o esnada tek elle yapılsa bile- amel-i kesîr, tek elle yapılan fiili de -iki el ile yapılsa bile- amel-i kalîl olarak değerlendirmişlerdir. Meselâ sarık sarmak, baş örtüsünü bağlamak gibi fiiller normalde iki elle yapıldığı için amel-i kesîrdir ve namazı bozar. Buna karşılık düşen takkeyi başa koymak veya baştan çıkarmak, baş örtüsünü düzeltmek, cep telefonunu kapatmak gibi fiiller mûtat olarak tek elle yapıldığından -o sırada iki elle yapılsa bile- amel-i kalîl sayılır ve namazı bozmaz. Ancak tek elle yapılan bir fiil ardarda üç defa tekrar edildiğinde veya fazla çaba sarfedildiğinde amel-i kesîre dönüşür. 

Yine bir diğer ölçü ise peş peşe üç defa tekrarlanan fiillerdir. Üç defa tekrarlanan işler amel-i kesîr, bir iki defa tekrarlanan fiil ise amel-i kalîldir. Meselâ bir rek‘atta vücudun bir yerini ardarda üç defa kaşımak, ağızdaki sakızı üç defa çiğnemek, ardarda üç adım yürümek amel-i kesîr olup namazı bozar.