İlgili kısım Risale-i Nur'da şöyle geçmektedir:
Meselâ, nasıl ki mükemmel bir eczâhâne, her kavanozunda hârika ve hassâs mîzânlarla alınmış hayatdâr ma‘cunlar ve tiryâklar var. Şübhesiz gayet mahâretli ve kimyager ve hekim bir eczâcıyı gösterir. Öyle de, küre-i arz eczâhânesinde bulunan dört yüz bin çeşit nebâtât ve hayvanât kavanozlarındaki zîhayat ma‘cunlar ve tiryâklar cihetiyle, bu çarşıdaki eczâhâneden ne derece ziyâde mükemmel ve büyük olduğu nisbetinde, okuduğunuz fenn-i tıb mikyâsıyla, küre-i arz eczâhâne-i kübrâsının eczâcısı olan Hakîm-i Zülcelâl’i, hatta kör gözlere de gösterir ve tanıttırır.1
Macun kelimesi, lügatte karıştırılmış ve yoğrulmuş çeşitli maddelerin oluşturduğu hamur kıvamındaki karışım anlamına gelir. Osmanlı tıbbında macun, birçok bitki ve baharatın belirli ölçülerle bir araya getirilerek elde edilen şifalı bir ilaç türünü ifade eder.
Tiryâk ise, kelime anlamı olarak panzehir, her derde dava olan ilaç, zehirlere karşı şifa veren üstün bileşen demektir. Eski tıp literatüründe tiryâk, çok sayıda madde ve ilacın hassas ölçülerle karıştırılmasıyla hazırlanan, özellikle zehirlenmelere karşı kullanılan son derece değerli bir ilaçtır.
Bu iki kelimenin arasındaki fark şudur: Macun genel şifalı karışımlar için kullanılırken, tiryâk daha özel, daha güçlü ve hayat kurtarıcı özellik taşıyan yüksek derecede şifalı panzehirdir.
Bediüzzaman Hazretleri örnek verirken bu iki kelimeyi özellikle seçmiştir. Çünkü her ikisi de birçok unsurun hassas ölçülerle birleşmesini zorunlu kılar ve böyle bir tertibin tesadüf ile olamayacağını en kuvvetli şekilde gösterir.
Metinde geçen macun ve tiryâk, bitkilerin ve hayvanların hem kendilerine hem de iç yapısındaki şifalı ve hayatdâr bileşenlere işaret etmektedir.
Sonuç olarak, bu benzetmede macun ve tiryâk kavramları, canlıların beden yapılarındaki muazzam kimyevî terkiplere işaret eder. Her bir bitki, meyve, hayvan ve insan; binlerce farklı unsurun mükemmel ölçülerle birleştiği birer ilâhî macun ve tiryâk gibidir. Bu hassas düzen, tesadüfün değil, sonsuz ilim ve hikmet sahibi Allah'ın varlığını ve birliğini apaçık gösterir.
Bediüzzaman Said Nursi, Asâ-yı Mûsâ, Hayrat Neşriyat, Isparta 2015, s. 16.
