Ben çalıştığım zamanlarda sürekli tırda yaşıyorum ve yolculuk halinde oluyorum. Araçta namaz kılıyorum. Genelde Avrupa'da olduğum için mescit bulmak zor oluyor. Aracı kıbleye göre park etmek de bazen zor oluyor. Kıblede ne kadar sapma olabilir?
Bilerek kıble yönünden başka yöne doğru kılınan namaz geçersiz olur. Kıble yönünü bilmeyen kimse ise araştırma yapar; edindiği bilgi veya kanaate göre namazını kılar. Eğer namazı tamamladıktan sonra hata ettiğini anlarsa, namazı sahih olur. Yeniden kılması gerekmez. Araştırma yaptığı hâlde hatalı tarafa döndüğünü namaz esnasında anlarsa, namaz içinde doğru olan tarafa döner ve namazına devam eder. Herhangi bir araştırma yapmadan veya kimseye sormadan rastgele bir yöne dönüp namaz kılan kimse ise eğer döndüğü o yön, kıble istikameti değilse namazını iade eder[1]. Ufak sapmalar namazın sıhhatine engel değildir. Bu sapmanın ölçüsünü en fazla 45 dereceye kadar çıkarabiliriz.
Bizim tavsiyemiz aracınızı bir yere park ettikten sonra tırınızdan inerek seccadenizi de sererek namazı yerde kılmanızdır. Zira Otomobil, otobüs, uçak ve tren gibi ulaşım araçlarında nâfile namaz kılmak caiz ise de normal durumlarda farz namazların kılınması uygun görülmemiştir. Sevgili Peygamberimiz (sav) nâfile namaz kılarken, hangi istikamete dönerse dönsün bineği üzerinde namaz kılardı. Ancak Farz namaz kılmak istediğinde ise bineğinden iner ve kıbleye dönerek namazını kılardı.[2]
Ancak zaruri bir sebepten dolayı kılamıyorsanız örneğin canınıza ve mala zarar gelme korkusunun bulunduğu hâllerde yahut yerin çamurlu olması, namaz kılacak uygun bir yerin bulunmaması gibi zaruret hâllerinde, binek üzerinde farz namaz kılmak da caiz görülmüştür.[3]
Günümüzde ise otobüs, tren ve uçak ile seyahat edenler, namazlarını ayakta ve kıbleye dönerek kılmaları genellikle mümkün olmadığından oturdukları yerde îmâ ile kılabilirler. Bununla birlikte namazlarını yolculuk öncesinde veya sonrasında ya da mola yerlerinde cem ederek de kılabilirler. [4]
Cem’ için bakınız;
https://risale.online/soru-cevap/namazlarda-cem
https://risale.online/soru-cevap/takdim-tehir-4
[3] Kâsânî, Bedâi‘, c.1, s. 108