Kur'ân-ı Kerim'de Hz. Havva'nın ismi geçiyor mu? Geçmediğini ve Hz. Adem'in eşinin başka biri (bir yılan olduğu) söyleniyor. Bu çok mantıksız ama yeterli bilgiye sahip değilim. Yardımcı olur musunuz?
Havvâ adı Kur’ân-ı Kerîm’de geçmemekte, Hz. Âdem’le ilgili âyetlerde ondan Âdem’in zevcesi olarak bahsedilmektedir.[1] Bazı hadislerle konuya dair İslâmî literatürün tamamında ise Hz. Âdem’in hanımının ismi “Havva” olarak çokça zikredilmektedir. Tevrat’ta yılanın Havvâ’yı, onun da Âdem’i kandırdığı belirtilirken[2] Kur’an’da şeytanın ikisinin içine vesvese soktuğu[3] bildirilmektedir.
Havvâ kelimesinin Ârâmîce “yılan” anlamındaki hewyah veya hiweya kökünden türediği iddia edilmiştir. Yorumcular havvâh kelimesini Ârâmîce’deki bu kökle irtibatlandırmaktadır. Buna göre yılan Havvâ’nın mahvolma sebebi, Havvâ da bu anlamda kocasının yılanı idi anlamında.[4] Ancak Tevrat’ın Yunanca tercümesine Eva, Latince’ye Heva, buradan da Batı dillerine Eve şeklinde geçmiştir. Bir görüşe göre insan neslinin annesine Havvâ ismi, bütün yaşayanların annesi olduğu için “canlı, yaşayan” anlamında verilmiştir.
Yukarıdaki görüşü destekleyen bir rivayeti İbn Kesir şöyle aktarmaktadır; “Bu arada melekler onları görür ve Âdem'in bilgisini ölçmek için kadının kim olduğunu sorarlar. Âdem (a.s), onun Havva olduğunu söyler. Neden O'na bu ismi verdiğini sorduklarında; "çünkü o, canlı bir şeyden yaratıldı" diye cevap verir.”[5]
Görüldüğü gibi Hz. Adem’in eşinin yılan olması gibi bir şey söz konusu değildir. Sadece kelimenin kökünden yılan anlamı çıkartıldığı için Havva’nın yok olma sebebi yılan olarak betimlenmiş ve Hz. Havva’nın isminin yılan manasına gelen kökten türediği iddia edilmiştir. Ancak bunlar tamamen asılsız iddialardır. Bunlar farklı dinlerin hikayeleridir. İslamiyet’te Hz. Havva hepimizin annesidir.
[1] Bakara 2/35; el-A‘râf 7/19; Tâhâ 20/117
[2] Tekvîn, 3
[3] A‘râf 7/20
[4] EJd., VI, 979-980.
[5] Ebu’l-Fida İsmail İbn Kesir, Hadislerle Kur’an-ı Kerim Tefsiri, Çağrı Yayınları, c. 2, s. 293.