Üstad Bediüzzaman Hazretleri hastalığı iki kısımda değerlendirmektedir:
"Ey derdine dermân arayan hasta Hastalık iki kısımdır: Bir kısmı hakîkî, bir kısmı vehmîdir..."1
Hakiki hastalıktır ki beden veya zihinde meydana gelen, rahatsızlık, bozukluk gibi anormal duruma verilen isimdir. Bu nev hastalıkları vehmi hastalıklardan ayıran en temel unsur belirtilerinin olmasıdır. Şöyle ki kişi hastalığın belirtilerini hakikatte görebilir. Hastalığa dair somut bir veri vardır.
Üstad Hazretleri hakiki hastalığın tedavisi için kişinin arayışta olması gerektiğini ifade etmektedir. Zira Rabbimiz kainat üzerinde her bir hastalığa ilaç olacak şifaları halketmiştir. İnsana düşen şifayı ise verenin Allah olduğu inancını göz önünde bulundurarak hastalığının çaresini aramaktır.
Üstad Hazretleri vehmi hastalık için ise şöyle demektedir:
Vehmi hastalık ise, onun en müessir ilacı, ehemmiyet vermemektir. Ehemmiyet verdikçe o büyür, şişer. Ehemmiyet verilmezse küçülür, dağılır. Nasıl ki arılara iliştikçe, insanın başına üşüşürler. aldırmazsan dağılırlar.2
Böylece vehmi hastalıkların en tesirli ilacının kıymet vermemek olduğunu aksi halde daha da büyüyüp hakiki hastalığa inkılap edeceğini ifade etmektedir. Zira vehmi hastalık olarak nitelendirilen hastalığın somut olarak herhangi bir belirtisi yoktur. Tamamen kişinin evham ve kuruntusundan ibaret bir telaş ve endişe halidir. Fiziksel yahut biyolojik anlamda tespit edilebilen herhangi bir somut belirtisi olmayan tamamen zandan dolayı ortaya çıkan olan hallerdir..
Misalen insan vücudu değişen ortama, beslenmeye yahut alışık olmadığı fiziksel hareketliliğe karşı basit ve gayet normal bazı metabolik semptom veya tepkiler gösterebilir (susuz kalan bedenin halsiz düşmesi gibi). Bu sebeple vücudun her tepkisini muhakkak bir hastalığın belirtisi olarak kabul etmek yani hastalık hastası olmak doğru değildir ve vehmi bir hastalıktır. Bu vesvese hal süreklilik arz eder ise işte o vakit zihinsel yahut biyolojik anlamda bir hakiki hastalığı netice verebilmektedir. Bu durumda yapılacak en önemli ve işlevsel çözüm uzmanlar ile görüşüp şüpheyi gidermek olacaktır.
Vesvese hakkında detaylı bilgi için lütfen bakınız:
Vesveseden Kurtulmanın Yolları
Kişinin günlük hayatını olumsuz etkileyen, sosyal iletişim becerilerinden yoksun bırakan, bedensel ihtiyaçlarını göz ardı etmesine sebep veren evham, vesvese yahut zihinsel bozukluklar psikolojik hastalıklar grubuna girer ve hakiki hastalıklardır. Lakin bu durum bir uzman tarafında değerlendirildikten sonra tanı konulması gerekilen bir husustur.
Özetle psikolojik hastalıklarda hakiki hastalıktır. Ayrıca vehmi hastalıklar psikolojik hastalıklara dönüşebilir. Lakin her psikojik hastalığın sebebi evham ve vesvese yani vehmi hastalıklardır demek doğru değildir.
Bedîüzzaman Saîd Nursî, Lemalar, Hayrat Neşriyat, Isparta,2015 s.225
Bedîüzzaman Saîd Nursî, Lemalar, Hayrat Neşriyat, Isparta,2015 s.225