Her şeyde, hattâ en çirkin görünen şeylerde, hakikî bir hüsün ciheti vardır. Evet, kâinattaki her şey, her hadise, ya bizzat güzeldir, ona hüsn-ü bizzat denilir veya neticeleri cihetiyle güzeldir ki, ona hüsn-ü bilgayr denilir. Bir kısım hadiseler var ki, zahiri çirkin, müşevveştir. Fakat o zahirî perde altında gayet parlak güzellikler ve intizamlar var."[1]

Hadiseleri ve nesneleri iki yönden değerlendirebiliriz. Birincisi zatı itibariyle değerlendirmektir. İkincisi de neticeleri itibariyle düşünmektir.

Hadise ve nesneleri zatı itibariyle ele aldığımızda bir kısım şeylerin bizzat güzel, hayır, iyi, olumlu olduğunu görürüz. Bunların içi dışı, önü arkası güzeldir. Başı da sonu da hayırdır. Kendisi de neticesi de iyidir. İman, İslâmiyet, akıl, adalet, şefkat gibi çok şeyler var ki bizzat güzeldir. Bu konuda bir problem görülmemektedir.

Bir kısım şeyler ise bizzat değil sonuçları itibariyle güzeldir. Bunlar görünürde kötü hakikatte iyidir. Yüzleri ekşi lakin akıbeti baldan tatlıdır. Başı zahmet neticesi rahmettir. İnsanların zannettikleri bir kısım şeylerin şer, şer zannettikleri bir kısım şeylerin de hayır olduğunu biliyor, görüyor ve yaşıyoruz. İşte olumsuzluklar, engeller, musibetler ve şerler gibi bir kısım şeyler neticeleri itibariyle güzeldir. İnsanın: “İyi ki böyle oldu. Rahmet oldu. Ya dediğim, istediğim, düşündüğüm gibi olsaydı perişan olmuştum. Olanda hayır vardır.” şeklindeki sözlerine çok rastlanır. İnsan birçok sıkıntının arkasından gördüğü güzel sonuçlardan dolayı az şükretmemiştir. Bu gerçeğin örnekleri hayatımızda sayılamayacak kadar çoktur.

Mesela kış mevsiminde karlar, fırtınalar gibi haşin görüntüler altında baharın gayet güzel yüzü saklıdır. Evet, her şey hayır için vardır. Hayra hizmet etmek için yaratılmıştır. Hayırdan mahrum katıksız, safi bir şer yoktur. Şer tarafı ağır basan bir kötülük de yoktur. Hayır ve şerrin eşit olduğu bir şey de mevcut değildir. Her ne varsa ya halis muhlis hayırdır ya da hayrı şerrinden çoktur. Hayır tarafı şer tarafına galiptir. Çünkü yaratılışın hikmeti hayırdır, iyiliklerdir, güzelliklerdir[2]

Netice olarak diyebiliriz ki insanın her şeydeki güzellikleri görememesi onun bulunmadığını gerektirmez. Allah’a bakan yönleriyle en çirkin görünen şeylerin yaratılışında dahi hakiki bir güzellik vardır. 

[1] Bediüzzaman Said Nursi, Sözler Hayrat Neşriyat, Isparta 2015, s. 88

[2] İzmirli İsmail Hakkı, Yeni İlmi Kelam, Ümran Yayınevi, Ankara, s.336