Zemzem hakkında detaylı bilgi verir misiniz? 

Zemzem Kelimesinin Manası

Bu suyun kaynağı, Mescid-i Harâm’da, Hacerülesved’in tam karşısında ve Kâbe’ye yaklaşık 19 metre mesafede yer almaktadır. Hz. İsmâil’in annesi Hâcer, uzun süre su aradıktan sonra İsmâil’i bıraktığı noktada suyun aniden kaynayıp akmaya başladığını görünce, “Yavaş yavaş ak, dur!” demesi veya etrafa yayılmaması için çevresini kumla çevirmesinden dolayı bu adı aldığı söylenmiştir.  İbn Abbas zemzeme “su sesi” mânasını verir. İbn Abbas’a göre “zemzem” kelimesi “su sesi” anlamını taşırken, bazı kaynaklar bu kelimenin Farsça’daki “atların su içerken çıkardıkları ses” anlamındaki “zemzeme” kelimesinden türediğini ileri söylenmiştir.[1]

Zemzem Kuyusunun Bulunması

Hz. İbrâhim’in kendilerine bıraktığı az miktardaki su ve erzakın tükenmesi üzerine ıssız Mekke vadisinde oğlu İsmâil’in susuzluktan ölmesinden endişe eden Hz. Hâcer, Safâ ile Merve tepeleri arasında su aramaya başlamış, gidiş gelişlerinin sayısı yediye ulaştığında Merve tepesinde iken oğlunu bıraktığı yerden bir ses işiterek Cebrâil (as) tarafından kazılan topraktan su kaynadığını farketmiştir.  Çıkan su ile Hz. İsmâil’in oynadığını görmüş ve suyun önünü keserek bir gölcük oluşturmaya çalışmıştır.

Kur’an’da “ekin bitmeyen bir vadi” olarak nitelenen çorak Mekke vadisinde kendilerine su ihsan ettiği için Allah’a şükreden Hz. Hâcer, avucu ile suyu kabına doldururken aynı zamanda etrafını çevirmeye uğraşmıştır.[2] Sevgili Peygamberimiz (sav), “Allah İsmâil’in annesine rahmet eylesin; eğer suyun önünü kapatmasaydı zemzem şarıl şarıl akıp giden bir ırmak olurdu” demiştir.[3]

Bir taraftan zemzem suyundan içen bir taraftan da çocuğunu emziren Hz. Hâcer’e Hz. Cebrâil’in, “Bu suyun yok olacağından, kaybolup çekileceğinden korkma. Burası Allah’ın evidir, Allah dostlarını korur. Bu Allah’ın misafirlerinin içeceği bir sudur” dediği rivayet edilmektedir.[4]

Öte yandan Hz. Hâcer’in zemzemi ararken Safâ ile Merve tepeleri arasında yedi defa gidip gelmesi hac ve umre menâsiki içerisinde yer alan sa‘yin temelini teşkil etmiştir.[5]

Daha sonra zemzem toprak üstünde akan tek gözeli bir kaynak iken Hz. İbrâhim tarafından kuyu haline getirildi ve açılmasından itibaren Hz. Hâcer oğlu ile birlikte kuyunun çevresinde yaşamaya başladı. 

Zemzem İçmek Sünnettir

Çocukluk ve gençlik yıllarında sikāye (su dağıtma) görevini yerine getiren amcası Ebû Tâlib’e kuyunun bakımı sırasında yardım eden Efendimizin (sav) hayatında zemzemin çok özel bir yeri vardır. Sevgili Peygamberimiz (sav) ashabına bol bol zemzem içmelerini ve memleketlerine götürmelerini tavsiye etmiş, bizzat kendisi de Mekke’den Medine’ye sık sık zemzem getirtmiştir.[6] Onun dört beş yaşlarında sütannesinin yanında iken, on yaşlarında bulunurken, kendisine ilk vahiy geldiğinde Hira’da ve Mi‘rac gecesinde olmak üzere dört defa göğsünün yarılarak kalbinin çıkarılıp zemzemle yıkandığı bilinmektedir.[7]

Fetih günü Kâbe putlardan temizlenince Sevgili Peygamberimiz (sav) ve beraberindekiler Zemzem Kuyusu’ndan kovalarla su çekerek Kâbe’nin içini ve dışını yıkamışlardır. Daha sonra da Kâbe’nin yılda bir veya iki defa zemzemle yıkanması âdet olmuştur.

Mekke fethinde Mescid-i Harâm’da devesinin üzerinde iken kendisine getirilen zemzemi içen Resûlullah (sav), Vedâ haccında ve umreleri sırasında Kâbe’yi tavaf ettikten sonra Makām-ı İbrâhim’in arkasında iki rek‘at tavaf namazı kılar ve Zemzem Kuyusu’na giderek zemzem içerdi.

Onun bu uygulaması sebebiyle hac ve umrede tavafın ardından kılınan namazdan sonra kuyunun başına gidip su içmek, mümkünse üzerine dökmek veya serpmek, hac günlerinde Mina’ya gitmeden önce bunu tekrarlamak bir sünnet ve gelenek halini almıştır. Tavafın ardından içilen zemzem ve yapılan sa‘y, Allah’ın yardımıyla Hz. Hâcer’in su arayışını ve anne sevgisini simgelemektedir.

Zemmem İçme Adabı

Zemzem, kıbleye dönülerek besmele okunduktan sonra sağ elle ve üç nefeste zemzeme bakarak, “Allahım! Senden faydalı ilim, geniş rızık ve her türlü hastalıktan şifa diliyorum” duasıyla içilmeli ve Allah’a hamdedilmelidir.

Dua’nın Arapçası ise şöyledir;

  اَللَّهُمَّ اِنِّى اَسْئَلُكَ عِلْماً ناَفِعاً وَرِزْقاً وَاسِعاً وَشِفآءً مِنْ كُلِّ دَآءٍ وَسَقَمٍ بِرَحْمَتِكَ يَآ اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ

Rivayetlere göre içeceklerin aksine zemzemin ayakta içilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Sevgili Peygamberimiz (s.a.v) “Zemzem hangi niyetle ve ne maksatla içilirse ona şifa olur” [8] buyurmuştur. Onun çeşitli hastalıklara şifa verici özellik taşıdığına dair çok sayıda rivayet nakledilmiştir. Peygamberimiz (sav), “O (zemzem) gerçekten mübarektir, o gerçekten doyurucu bir gıdadır.” buyurmuştur.[9]

Zemzem Suyunu Farklı Şekillerde Kullanmak

Zemzem suyu ile yıkanmak, abdest almak müstehabdır. Ancak bazı âlimlere göre ise zemzem ile necaset temizlemek (kan, hayvan ve insan pisliği vb.) uygun değildir. Ancak zemzem yerine kullanılacak su yoksa bu da caizdir. Ayrıca zemzem suyunun çaya veya yemeklere katılmasında da bir sakınca bulunmamaktadır.