Şükr-ü örfî ne demektir? Bir tohumun ağaç olmasını onun şükr-ü örfîsi olarak düşünebilir miyiz?

Kelime manası itibarıyla şükür; iyiliği yapanı bilip iyilik sahibini medhedip övmektir. Allah’ın vermiş olduğu nimetlere memnuniyet göstermektir. Bu şükür de ya kalp ile olur, ya lisan ile olur veyahut da diğer organlarla olur ki o da verilen nimetleri ve azaları verenin emri doğrultusunda kullanmak, istemediği yerlerde kullanmamak manasınadır. Yani verilen nimetleri, arzu edilen şekillerde kullanmak da o nimetin kıymetinin takdir edildiğinin bir göstergesidir.

Şükr-i örfîye gelince; Allah’ın insana ihsan ettiği maddi ve manevi her bir uzvunu O’nun emrettiği yerlere sarf etmektir. Böyle hareket eden insan, şükrü ifa etmekle beraber şeriata da uygun hareket etmiş olur. Kendisine emanet olarak verilen bu duyguları hakiki mecralarında sarf ederek, o duyguların bağlı bulunduğu âlemlerle irtibat kuracak birer pencere açar. Bu pencereler vasıtasıyla o alemlerde tecelli eden isim ve sıfatlara bir ayna olma özelliğini kazanır. Bu yönüyle insan Allahın sıfatlarına hem mazhar hem de muzhir olur. Yani hem kendinde görünür, hem de gösterir.

Demek ki şükr-ü örfi; insanın mahiyetine konulan maddi-manevi azalarını Allah’ın emri doğrultusunda kullanıp, o azaları geliştirmesi ve neşv-ü nema ettirmesidir. Bu yönüyle de insan Cenab-ı Hakk’ın isim ve sıfatlarına mükemmel bir ayna olmaktadır. İnsan-ı kâmil mertebesine de bu şekilde ulaşabilir.  
      
Bir tohumun içindeki kabiliyetleri geliştirerek ağaç haline getirmesini de onun şükr-i örfisi olarak düşünebiliriz Çünkü, tohumun içinde manevî ağaç, toprak üstüne çıkarak, esmayı ilahiyi üzerinde tecelli ettirmekle şükrünü yerine getirmiş olur. İnsan, melek ve cin gibi şuur sahibi varlıklar da onların üstünde tecelli eden Allah’ın isimlerini ve sanatlarını görmüş olurlar.