Su-i zan hastalığından nasıl kurtulabiliriz? İnsanlar kırılmasın diye yüzüne söyleyemediklerimi içimden söylüyorum bu zan mıdır, günahmıdır?

Bir Müslümanın söylediği söz veya yaptığı iş, iyiye veya kötüye yorumlanabilecek durumda ise, bizim bu gibi durumlarda hüsn-ü zanda bulunmamız, Müslümanın söz ve fiilini iyiye yormamız gerekir. Elimizde delil olmadığı hâlde onu kötüye yorumlamamız, sû-i zan etmemiz, Kur’ân ve sünnet tarafından yasaklanmıştır. "Ey îmân edenler! Zannın çoğundan sakının! Şübhesiz ki zannın bazısı günahtır...." (Hucuratş, 12)

Hz. Ömer (ra), “Mü’min kardeşinden çıkan hayra ihtimalini gördüğün bir sözü, kötüye yorma.” demiştir. Peygamberimiz (asm) “Zan doğru da olur, yanlış da” buyurmuştur. Sû-i zannımız doğru olduğu takdirde, bu zannın bize bir zararı olmaz. Fakat yanlış olduğu takdirde harama girmiş oluruz.

Tabiinden Said b. Müseyyeb (ra) şöyle demiştir: “Peygamberimizin sahâbelerinden bazı kardeşlerim bana (bir mektupta) şöyle yazdılar: Kardeşinin yaptığı bir işi aksine bir delil olmadığı müddetçe, en iyi şekilde yorumla (hüsn-ü zan et!) Müslüman bir kimseden çıkmış hayra ihtimali olan bir sözü şer olarak telakkî etme!” (Beyhakî)

Sualin ikinci kısmında ise kırılmasın diye yüzüne söyleyemediklerini içinden söylemiş olman da bir zandır. Ancak birisine söylemediğin için günah olmaz ancak o kişiye karşı ciddi bir muhabbet zedelenmesi olabilir. Hakikaten eksikliğini gördüğün bir davranışı varsa merhametle ikaz etmek iyi olur. Eksikliğine ait bir delil elinde yoksa hüsn-ü zan etmen  de iyidir.

Bediüzzaman hazretleri Mesnevi-i Nuriye isimli eserinde su-i zan için şöyle söylemektedir:

"(Dördüncü Hastalık) Su-i zandır. Evet insan hüsn-ü zanla memurdur. İnsan herkesi herkesi kendisiniden üstün bilmelidir. Su-i zan saikasıyla(sevkiyle) kendisinde bulunan su-i ahlakı(kötü ahlakı) başkalara teşmil etmemelidir(yaymamalıdır). Ve başkaların bazı harekatının hikmetini bilmediğinden takbih etmemelidir(kötü görmemelidir). Binaen aleyh eslaf-ı izamın(geçmiş büyük zatların) hikmetini bilmediğimiz bazı hallerini beğenmemek su-i zandır. su-i zan ise maddi ve manevi hayat-ı ictimaiyeyi(toplum hayatını) zedeler."