Tabiat Risalesi'nde geçen şu suali nasıl anlamalıyız? "Bazı esbab,cüziyyatın bazı ubudiyetlerine merci olsa o mabud-u mutlak olan zat-ı vacibül vücuda müteveccih zerrattan seyyarata kadar mahlukatın ubudiyetlerine ne noksan gelir?''

Burada esbabdan maksad, görünüşte bazı hayırlı şeylerin ortaya çıkmasına sebeb olan varlıklar demektir. Cüziyyattan maksad ise, bazı insanlar gibi yaratılmış şeyler demektir.

Mesela güneş kainat içinde bir sebebdir. Hayata yaptığı hizmet dolayısıyla, "bazı insanlar ona aşırı sevgi besleyip ona tapsalar, Allah'a ibadet eden hadsiz mahlukatın ibadetlerinde bir eksilme olmaz ki?" manasında soruluyor.

Ya da bazı insanlar çiftçilikte öküzden çok faydalandıklarından dolayı ona aşırı minnet besleyip tapmaya başlıyorlar. "Bu tapmaların, bütün kainat Allah'a ibadet ederken ne kıymeti olabilir ki Allah en küçük bir şirke dahi müsaade etmiyor" diye soruluyor.

Cevabında ise mealen, bütün kainat ağacının yaratılmasının ana gayesi insanların ibadetidir. Bazı insanların, ibadetlerini Allah'a değil de ibadete hiç hakkı olmayan mahluklara yönlendirmesi kainatın yaratılış maksadına muhalefet etmektir. Kainat ağacını ibadet meyvesi versin diye yaratan Allahu Tela'nın, o meyvenin talan edilmesi manasına gelen şirke müsaade etmesi, ya da şiddetle ikazda bulunmaması düşünülemez. Aksi durum ise, gayretsizlik, ilgisizlik ve abesiyet manalarına gelir ki, bütün sıfatları sonsuz mükemmellikte olan Allah Sübhanehu ve Teala Hazretleri böyle noksanlıklardan hadsiz derecede münezzehtir denilmektedir.