Semanın yedi tabaka olmasına dair 12. Lem'a'nın dördüncü kaidesini açıklar mısınız?

Sualinizin uzunluğu sebebi ile yukarı yalnız bir hulasasını aldık. Burada ise teker teker cevaplamaya çalışacağız.

1- “Ecram-ı ulviyeye dikkat edilse görünüyor ki: o ulvi alemlerin tabakatınd a muhalefet vardır.” Cümlesinde “ulvi alemlerin tabakatı”ından kasıt nedir?

Cevap: Ulvî alemden maksad yukarıdaki yıldızlar alemidir. Muhalefet ise, dikkatle incelendiğinde yıldızların farklı farklı bölgelere ayrıldığının görülmesidir.

2. Astronomlar, yıldızların Samanyolu’nun bulunduğu tabakadan meydana geldiğini mi iddia ediyorlar da bu mesele ona cevaptır?

Cevap: Bu mesele, ona cevap değildir. Burada maksad, Samanyolu’na dahil olan yıldızlarla, haricindekilerin farkını göstermektir.

3. “Tabaka-i sevabit” hangileridir?

Cevap: Sevabit, sabit yıldızlar demektir. Seyyare ise hareket halinde olan ve yer değiştiren gezegenlere denir. Üstadın buradaki kasdı, Samanyolu’nun haricinde kalan sabit yıldızlardır.

4. “Tabaka-i sevabit dahi sadık bir hads ile manzume-i şemsiyenin tabakasına muhalefeti görünüyor.” Bahsi geçen hadisi söyler misiniz?

Cevap: Oradaki tabir “hadis” değil “hads”dir. Hads ise, delillerin neticesinde kalbde hızlı bir şekilde ortaya çıkan kanaat demektir. Sadık olması ise, doğru bir kanaat olduğuna işaret eder. Cümlede anlatılan mana ise, sabit yıldızlar ile Güneş sistemindeki gezegenlerin birbirinden farklı olduklarının kesin oluşudur.

5. “Yedi manzumat ve yedi tabaka’nın birbirine muhalif bulunması, his ve hads ile derk olunur” bu cümleyi açıklar mısınız?

Cevap: Bu cümleyi arka sayfada şu cümle ile açıklıyor: “Diğer bir taife-i beşeriye, Manzume-i Şemsiye'nin yedi tabakaya ayrılmasını, hem Manzume-i Şemsiye'mizle beraber yedi manzumat-ı şümusiyeyi fehmeder.” Yani güneş sisteminin yedi tabakası olduğunu ve güneş sistemine benzeyen yedi güneş sistemi daha olduğunu kasdediyor.

6. “Onları yedi (kat) sema olarak tanzim etti” ayetini anlayan yedi insan tabakasını ve onların anlayışlarını açıklar mısınız? Risale bunlardan hangisini tasdik ediyor?

Cevap: Üstadın dediği, ayetteki ifade, bu anlayışların hepsini kasdediyor. Bu manaların hepsi doğrudur ve kâinatta karşılıkları vardır. Yalnız âlemin tamamındaki semaları içine alan mana yedincisidir. Altıncısı da madde âleminin tamamını anlatan şeklidir.

1-Atmosferin yedi tabakasını anlar. Coğrafyada da yedi tabaka olduğu geçer.

2-Eski dönemde biraz yıldız bilimi okumuş kimseler, o eski eksik bilgilere dayanarak, Güneşin etrafındaki yedi gezegeni ve onların yörüngelerindeki semayı anlar. Burada gezegene yıldız denmesi, İslam kaynaklarına göredir. Çünkü İslam’da gökteki parlak cisimlerin hepsine yıldız denir.

3-Başka yedi dünyanın kendi semalarını anlar. Çünkü sema deyince, dünya semasını anlıyor.

4-Güneş sisteminin yedi kısma ayrıldığını, ya da yedi farklı güneş sisteminin semalarını anlar.

5-Uzayı dolduran esir maddesinin, üst üste yedi farklı oluşumu olduğunu anlar.

6-Görünen yıldızlar alemi bir sema, onun üstünde birbirinden farklı altı sema daha bulunduğunu anlar.

7-Bu tabaka ise en yüksek tabakadır. Yedi kat sema ve üstündeki Arş’tan oluşan şehadet âlemini tek sayıp, bundan başka maddî olmayan manevî ve gaybî alemlerin ve semalarının da yedi olduğunu anlar.

Bunlar içerisinde kâinatın tamamını tarif etmek noktasında en derli toplu olan, son ikisidir. Fakat hepsinin de doğruluk payı vardır. Ayet hepsine de işaret etmiştir.

“Risale hangisini tasdik eder?” derken Üstadın anlayışını kasdediyorsanız; Üstad Hazretlerinin yalnız birinin değil de hepsinin beraber ayette murad edildiğini görüp göstermesi, gerçekten çok ileri derecede Kur’an’dan nasibli olduğunu ortaya koymaktadır.

Eski ve yeni astronomi en azından orta derecede bilinmedikçe bazı ibarelerin kapalı kalması ve tam anlaşılamaması normaldir. Fakat bu durum mevzunun aslının anlaşılmasına engel değildir.