Şeair: Sözlükte “bilmek, hissetmek” anlamındaki şi‘r (şa‘r) kökünden türeyen şiâr (şaîre, çoğulu şeâir) “ayırıcı özellik, nişan, alâmet” mânasına gelir.1
Namaz, Ramazan Orucu, Ezan gibi ibadetler; sarık ve tesettür gibi İslâmî kıyafetler; Kur’an yazısı ve harfleri, camiler ve minareler şeairden olup gören herkese İslamiyeti görünüşleriyle ders verirler. Şeairin iki büyük toplumsal faydası vardır:
Birincisi, müslümanlara sürekli olarak dinlerini ve Allah’ı hatırlatır. Devamlı surette imanlarına bir dayanak noktası, kuvvet kaynağı olur. Müslümanlık şuur ve kimliğini telkin eder.
İkincisi, İslam toplumu içinde yaşayan gayri müslimlerin İslamiyet’i tanıyıp öğrenmelerine ve zamanla İslam’la müşerref olmalarına sebep olur. Nitekim bu konuda Bediüzzaman Hazretleri şöyle demektedir:
...mesâil-i şer‘iyede bir kısım mesâil, eşhâsa taalluk eder. Bir kısım, umuma, umumiyet i‘tibâriyle taalluk eder ki, onlara ‘Şeâir-i İslâmiye’ ta‘bîr edilir. Bu şeâirin umuma taalluku cihetiyle, umum onda hissedardır. Umumun rızâsı olmazsa, onlara ilişmek, umumun hukukuna tecâvüzdür.2
Yani şerîata ait bazı meseleler insanın şahsına bakar.(şahsi yaptığı ibadetler sünnetler vs. gibi) Bir kısmı ise umum insanlara bakar (mescid,ezan,sarık,tesettür vb) gibi. Bunlara "Şeâir-i İslâmiye" deriz. Bunlar umum insanlara baktığı için bütün halk bunlardan istifade eder. Umum halkın rızası olmadan bunlara ilişmek umumun hakkına tecavüz olur.
Şahsi farzlardan daha ehemmiyetlidir?
Öncelikle ikinci sorduğunuz soru sünnet-i seniyye risalesinde şöyle geçiyor:
Sünnet-i seniyenin içinde en mühim olanları İslâmiyet alâmetleri olan şeâire taalluk eden sünnetlerdir. Şeâir, âdetâ hukuk-u umûmiye nev‘inden cem‘iyete âit bir ubûdiyettir. Birisinin yapmasıyla, o cem‘iyet umumen istifâde ettiği gibi, onun terkiyle de, umum cemâat mes’ûl olur. Bu nevi‘ şeâire riyâ giremez ve i‘lân edilir. Nâfile nev‘inden de olsa, şahsî farzlardan daha ehemmiyetlidir.3
Yani Bediüzzaman Hazretleri burada Şeâir'e ait sünnetlerin ehemmiyetinden bahsediyor. Bunun nedeni olarakta Şeâir'in umum müslümanlara ait bir ibadet olduğundan ve onun yerine getirilmesiyle umum müslümanların istifade edeceği ve terkiyle de umumun istifadesi ortadan kalkacağı ve mes’ûl olacağı için nafile bir ibadet de olsa şahsi yapılan farzlardan daha ehemmiyetli bir hal alıyor. Yani umumun istifadesi ve mes’ûliyeti noktasında böyle bir hal alıyor.
Bediüzzaman Said Nursi, Mektubat, Hayrat Neşriyat, Isparta 2015, s.280
Bediüzzaman Said Nursi, Lemalar, Hayrat Neşriyat, Isparta 2015, s.55