Cenab-ı Hakk'ın rububiyyeti nedir ve kâinatta nasıl tezahür eder? İzah eder misiniz?

Sözlükte “bir şeyi yetkinlik noktasına varıncaya kadar kademe kademe inşa edip geliştirmek” mânasındaki Rab (rabb) kelimesi mübalağa ifade etmek üzere daha çok sıfat gibi kullanılır ve kelimeye hepsi de Allah Teâlâ hakkında olmak üzere “mâlik, seyyid, idare eden, terbiye eden, gözetip koruyan, nimet veren, ıslah edip geliştiren, mâbud” gibi anlamlar verilir.[1]

Kur’ân-ı Kerîm’de ilâhî isim olarak Allah lafzından sonra en çok kullanılan kelime Rabdir. Bu ismin içerdiği şefkat, merhamet ve geliştirerek yaşatma fonksiyonları (rubûbiyyet), peygamberlerden münkirlere kadar bütün şuurlu canlıları ve evrendeki diğer varlıkları kuşatmaktadır. [2]

Rububiyet, kusursuz bir kudret ile zabt, tedbir ve terbiye etmeye malik olmaya denir. Rububiyet Allahü Teâla’ya (cc) mahsustur. Cenabı Hakk’ın (cc) Allah, Rahman, Rahim ve Mâlik isimlerinin rububiyet sıfatları olduğu ifade edilmiştir. Ona göre Rububiyyet; Cenabı Hakk’ın her şeyi hikmetle doğrudan doğruya tedbir, idare, terbiye ve tasarruf etmesi, her şeyin mâliki, sahibi ve hâmisi olması anlamındadır.

Hz. Üstad’a göre ilâhî rububiyet, hiçbir ortaklığı, başkasının müdahalesini ve şirki kabul etmez. Yani Cenabı Hakk’ın rububiyeti mutlaktır, her şeyi kuşatmıştır, tam adaletlidir ve O’na (cc) mahsustur. Rububiyetinde bir ortağı yoktur. Âlemdeki nizam bunun delilidir. Bu hakikati ifade eden “Allah Sameddir” mealindeki âyetin bir manası da “la Halıka illa hu” yani “Allah’tan (cc) başka bir yaratıcı yoktur” denilir.

Bediüzzaman Hazretlerine göre rububiyetin kendi cemalini göstermek, kemalini ilan etmek, kıymetli sanatlarını teşhir etmek gibi maksat ve gayeleri her şeyde toplanmıştır. Ona göre insanların tesbih, tahmid ve takdis olmak üzere rububiyete karşı üç önemli vazifesi vardır. Bununla birlikte Yüce Allah (cc) insana rububiyetinin sıfatlarını ve şuunatını bildirecek, tanıttıracak işaret ve numunelerini barından bir ene vermiştir. İnsan bu ene sayesinde rububiyetin sıfatlarını tanıyabilir. [3]

Bütün bu manalardan anlaşılan; galaksilerden zerrelere kadar, güneşten sivrisineğe kadar her şeyde görünen ilâhî tasarruflar; okyanusların karanlığındaki küçücük balıktan çöllerde yaşayan develere ve milyarlarca insana kadar hepsine unutulmadan, karıştırılmadan verilen rızık, elbise ve teçhizat; görebildiğimiz ve göremediğimiz her şeyin idaresi, malikiyyeti Allah’ın rububiyyetinin bir tecellisidir.