İnsanın haram yoldan elde edip yediği şeyler rızık mıdır?

Evet rızıktır. Sözlükte “yiyecek vermek, rızıklandırmak” anlamına gelen rızk kelimesi terim olarak Allah Teâlâ’nın canlılara yeme içme ve başka hususlarda yararlanmak üzere verdiği her şeyi ifade eder. Kur’ân’da rızık konusunda endişeye düşülmemesi gerektiği belirtilir.[1] Ancak insanın yanlış bir tevekkül anlayışına sığınmak yerine karada ve denizlerde rızkını araması emredilir;[2] helâl ve temiz rızıklardan faydalanılması ve şeytana uyulmaması istenir.[3]

Ehl-i sünnet âlimleri, insanların irâdî fiillerinin görünüşte kendi arzu ve teşebbüsleri sonunda meydana geldiğini kabul etmekle birlikte bu fiillerin her şeyin yaratıcısı olan Allah’ın iradesi sayesinde vücut bulduğunu söyler; bu sebeple de rızkı “Cenâb-ı Hakk’ın hayatlarını sürdürebilmeleri için canlılara verdiği her türlü imkân” şeklinde tarif ederler. Bu tanıma göre gayri meşrû yollardan elde edilen imkânlar da rızık kavramı içinde mütalaa edilir.

Ebû Mansûr el-Mâtürîdî ve Ebü’l-Hasan el-Eş‘arî’den itibaren Sünnî âlimleri, haram yollarla da olsa insanın eline geçirdiği her şeyi Allah’ın verdiği rızık kavramı içinde mütalaa etmiştir. Aksi takdirde haram yiyen ve hayatı boyunca haramla geçinen kimselerin Allah’tan başkası tarafından rızıklandırılması gibi bir sonuç ortaya çıkar. Bu ise bütün canlıların rızkının Allah tarafından verildiğini ifade eden ilâhî beyanlarla bağdaşmaz.

Bununla beraber her insana rızkını helâl veya haram yoldan temin etme hürriyeti ve iradesi verilmiştir. Yüce Allah, kulun tercihine göre ona rızık verdiği için burada haram yollardan rızkını elde eden kişinin gösterdiği irade yönünde bu rızık takdir edilmiştir. Dolayısyla bu kimse, Allah takdir ettiği için haram rızık kazanmamış bilakis kendisi bu yönde bir irade gösterdiği için söz konusu rızık kendisine takdir edilmiştir. TDV