31.10.2025

9

Haşiye Ne Demektir?/ Haşiye Ne Zaman Okunur?

Risalei nur külliyatındaki parçalardan mütalaa çalışmalarında, parçadaki bir cümlenin tam başında ya da baş taraflarında haşiye diye not düşülen yerlerde(mesela 30. sözün ikinci maksadının mukaddeme kısmındaki uzun haşiye gibi), önce haşiye mütalaa edildikten sonra mı cümlenin kendisini mütalaaya geçilmelidir yoksa haşiye diye not düşülen cümlenin kendisi mütalaa edildikten sonra mı haşiyeyi mütalaaya geçilmelidir? İlmî çalışma usulünde bunun bir kaidesi var mıdır?izah eder misiniz?

* *

*** ***

31.10.2025 tarihinde sordu.

Cevap

Sözlükte “doldurmak; gereğinden fazla söz söylemek veya yazmak” anlamlarına gelen haşv masdarından türetilmiş bir isim olan hâşiye (çoğulu havâşî) “söz ve yazıdaki fazlalıklar, bir şeyin kenarı, bir eserin ve yazının bulunduğu sayfanın kenarlarındaki boşluk (marj)” demektir.

Terim olarak hâşiye, “sayfa boşluklarına ilâve edilen açıklayıcı ve tamamlayıcı bilgileri içeren not” mânasında olup hâmiş ve derkenar kelimeleriyle eş anlamlıdır. Yine aynı kökten gelen tahşiye “hâşiye yazmak” ve muhaşşî de “hâşiye yazan” demektir. [1]

Haşiye mevcud cümlenin açıklanmasında, anlaşılmasında yardımcı olan dipnottur. Haşiyenin geçtiği cümleyi mütalaa ettikten sonra haşiyeyi okumak gerektir. Yani önce cümle okunmalı sonra cümlenin haşiyesi okunmalıdır.


[1] Tevfik Rüştü Topuzoğlu, TDV İslam Ansiklopedisi, Diyanet Yayınları, İstanbul 1997, c.16, s. 419


Paylaş

Facebook'ta paylaş

Whatsapp'da paylaş

Yorumlar (0)

Yorumunuz

Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız