Yılbaşı geliyor, bir çok insan piyango bileti alıyor. Piyango bileti almak haram mıdır? Meysir ile piyangonun irtibatı nedir?
Piyango, kumardır; kumar da haramdır.
Kumar, kazananın kaybedenden bir şey alması şart koşulan oyundur. Dolayısıyla para ya da maddi yarar karşılığında oynanan her çeşit oyun, haram olan meysir kapsamındadır. Dolayısıyla Piyongo haramdır.
Cenab-ı Hak âyetler de “Sana içki ve kumardan soruyorlar. De ki “o ikisinde büyük bir günah ve insanlara birtakım menfaatler vardır. Fakat onların günahı, faydasından büyüktür” [1] ve “Ey iman edenler! Şarap, meysir, dikili taşlar, fal ve şans okları birer şeytan işi pisliktir. Onlardan uzak durun ki kurtuluşa eresiniz. Şeytan; şarap ve kumar ile aranıza düşmanlık ve kin sokmak, sizi Allah’ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister. Artık vazgeçecek misiniz?” [2] buyurmuştur.
Âyetteki “meysir” kelimesine kaynaklarda verilen karşılık kumardır. Kumarın tüm çeşitlerine “meysir” denilmiştir.[3] Ancak “meysir” kelimesinin cahiliye döneminde özel bir kullanımı daha vardı. Bu ise günümüzde kısmen piyangoyu andıran bir oyundu.
Şöyle ki; bu kumar oyununda, ortada boğazlanmış bir deve olur ve hayvan, yirmi sekiz parçaya ayrılırdı. Yâsir denen kişinin boğazlayıp dağıttığı bu hayvan üzerine kumar oynamak için toplanmış kişilere de eysâr adı verilirdi. Bu katılımcılar, boğazlanıp parçalara ayrılmış hayvandan pay veya paylar alabilmek arzusunda idiler. Bu paylar fezzin bir, tev’emin iki, rakîbin üç, hılsın dört, nâfisin beş, müsbilin altı ve mu’allâ’nın yedi olmak üzereydi. Her okun üzerinde adını ve payını belirten işaretler mevcuttu.
Oklar ribâbe denen bir torbaya konur ve mûcil denen adaletli bir kişinin önüne bırakılırdı. Bir kişi de arkasından o adaletli kişiyi gözetler ve hiç kimseyi kayırmamasına dikkat ederdi.
Sadece başını çıkarabileceği bir elbise giydirilen bu adil adam, torbayı sallayıp çalkaladıktan sonra, elini torbaya sokarak oyuna katılanlardan herhangi biri adına bir ok çekerdi. Üzerinde pay bulunan oklardan çıkanlar, oktaki hisseyi alırlar, üzerinde bir pay olmayan oklardan çıkanlar ise bir şey almazlar ve boğazlanan hayvanın parasını öderlerdi.
Oyunda kendilerine bir pay çıkmış olanlar, onu yemezler ve fakirlere verirlerdi. Böyle davranmaları sebebiyle Araplar yaptıkları bu işle iftihar ederler, bu oyuna katılmayanları kınarlar ve onları cimrilikle itham ederlerdi.[4]
[1] Bakara 2/219.
[2] Mâide 5/90-91.
[3] Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Câmiu’l-Beyan an Te’vili Âyi’l-Kur’an, (Tahk: Ahmed Muhammed Şakir), Müessesetü’r Risale, byy. 2000 ,c.4, s. 321,323, 324.
[4] Alûsî, Ebu’l-Fadl Mahmûd Rûhu’l-Meânî fi Tefsiri’l-Kur’ani’l-Azîm ve’s-Sebı’l-Mesânî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabiyy, Beyrut-ts. c.2, s. 113.