KUR'ÂN-I KERÎM'DE İSMİ GEÇEN 25 PEYGAMBER ve MESLEKLERİ
(Kur'ân - Sünnet - Muteber ehl-i sünnet kaynaklarına göre)
Kur'ân-ı Kerîm'de Cenâb-ı Hakk, insanlığa rehberlik eden peygamberlerden bir kısmının isimlerini açıkça zikretmiştir. Bu peygamberlerin tamamının meslekleri Kur'ân'da ayrı ayrı ve açık lafızlarla bildirilmemiştir. Fakat meslek bilgileri, ayetlerin işaretleri, sahih hadisler ve ehl-i sünnet müfessirlerinin açıklamalarıyla tespit edilmiştir.
Hz. Zülkifl (as) âlimlerimizin büyük çoğunluğuna göre peygamber kabul edildiği için listeye dahil edilerek sayı 25 olarak ele alınmıştır.
1) Hz. Âdem (as): Ziraat / Toprakla meşguliyet (çiftçilik) / İsimlerin öğretilmesi
Ve Âdem’e isimlerin hepsini öğretti.1
İbn Kesîr bu ayeti açıklarken Hz. Âdem (as)’e eşyanın isimleri, sanatlar ve geçim yollarının bilgisinin öğretildiğini belirtir.2
Allah Âdem’i yarattı ve ona sanatları (geçim yollarını) öğretti.3
2) Hz. İdrîs (as): Terzilik (ilk defa elbise diken)
İdrîs, elbise diken ilk kimsedir.4
3) Hz. Nûh (as): Gemi yapım ustası (marangozluk)
Bizim nezâretimiz altında ve vahyimiz ile gemiyi yap ve zulmedenler(in bağışlanmaları) hakkında bana (bir şey) söyleme (onlar için yalvarma)!5
Âlimlerimiz, bu ayetin peygamberlerin fiilî meslek icra ettiğine açık delil olduğunu belirtir.6
4) Hz. Hûd (as): Ticaret / hayvancılıkla meşguliyet (kavmin genel geçimi)
Âd kavmi güçlü yapılar ve ticaretle biliniyordu. Tefsirlerde Hz. Hûd’un da kavminin geçim yollarıyla meşgul olduğu aktarılır.7
5) Hz. Sâlih (as): Hayvancılık / deve yetiştiriciliği
Hani onların en bedbahtı (deveyi kesmek için) ileri atılmıştı da Allah’ın peygamberi (Sâlih) onlara: “Allah’ın devesi(ni kesmekten) ve onun su içmesi(ni engellemekten sakının)!” demişti.8
Tefsirlerde Semûd kavminin hayvancılıkla geçindiği, Hz. Sâlih (as)’in de bu hayatın içinde olduğu belirtilir.9
6) Hz. İbrâhim (as): Misafirperverlik – hayvancılık (sürü sahibi)
(Onlar İbrâhîm’in) yanına girdiklerinde: “Selâm (senin üzerine olsun)!” demişlerdi. (O da:) “Selâm (sizin üzerinize de olsun!) (Siz buralarda) tanınmamış bir topluluk(sunuz).” dedi. Hemen sezdirmeden âilesinin yanına gitti, çok geçmeden (kızartılmış) semiz bir buzağı (eti) getirdi.10
İbn Kesîr bu ayeti açıklarken Hz. İbrâhim’in bizzat hayvan yetiştiren ve geçimini bundan sağlayan biri olduğunu belirtir.11
7) Hz. Lût (as): Ziraat / şehir hayatında geçim (çiftçilikle ilişkilendirilir)
Lût’a da (vahyettik)! Ona da bir hikmet ve bir ilim verdik ve onu çirkin işler yapmakta olan o şehirden kurtardık.12
Taberî ve Kurtubî, Hz. Lût (as)’un şehir hayatında yaşayan, helâl geçimle meşgul bir peygamber olduğunu, kavminin ticaret ve ziraatla uğraştığını aktarır.13
8) Hz. İsmâil (as): Avcılık
İsmâil avcılık yapardı.14
9) Hz. İshâk (as): Hayvancılık
Hz. İshâk (as), babası Hz. İbrâhim (as)’in sürülerini devralmış ve onları yönetmiştir.15
10) Hz. Yaʿkûb (as): Hayvancılık (çobanlık)
Ve (Yûsuf’un) gömleğinin üzerinde yalan bir kan getirdiler. (Yûsuf’un hayatta olduğunu peygamberlik ferâsetiyle anlayan Ya‘kūb) dedi ki: “Hayır, nefisleriniz sizi (aldatıp, kötü) bir işe sürüklemiş. Artık (bana düşen) güzel bir sabır(dır). Çünki sizin bu anlattıklarınıza karşı kendisinden yardım istenecek olan, ancak Allah’dır.”16
Bu ayet bağlamında tefsirlerde Hz. Yaʿkûb (as)’un sürü sahibi olduğu açıkça belirtilir.17
11) Hz. Yûsuf (as): Devlet yöneticisi / maliye sorumlusu
(Yûsuf:) “Beni memleketin hazînelerinin başına getir! Çünki ben iyi muhâfaza eden, (idâresini) iyi bilen bir kimseyim” dedi.18
Kurtubî bu ayeti, ehliyet sahibi kimsenin görev talep edebileceğine delil olarak zikreder.19
12) Hz. Eyyûb (as): Ziraat ve hayvancılık
Gerçekten biz onu sabırlı bir kimse olarak bulduk. (O) ne iyi kuldu!20
İbn Kesîr, Hz. Eyyûb’un çok sayıda tarla, hayvan ve mala sahip olduğunu, sonra hepsini kaybettiğini belirtir.21
13) Hz. Şuayb (as): Ticaret (ölçü-tartı ile ilgili)
Medyen (kavmin)e de kardeşleri Şuayb’ı (gönderdik). Dedi ki: “Ey kavmim! Allah’a ibâdet edin, sizin için O’ndan başka hiçbir ilâh yoktur! Şübhesiz Rabbinizden size apaçık bir mu‘cize gelmiştir; artık ölçüyü ve tartıyı tam yapın, insanlara, eşyâlarını (mallarını) eksik vermeyin ve ıslâh edilmesinden sonra yeryüzünde fesad çıkarmayın! Eğer mü’min kimseler iseniz, (bilin ki) bunlar sizin için hayırlıdır.”22
Şuayb (as)’ın kavmi ticaretle meşhur idi; kendisi de bu hayatın içinde bulunuyordu.23
14) Hz. Mûsâ (as): Çobanlık
(Şuayb) dedi ki: “Doğrusu ben, sekiz sene bana ücretle çalışmana karşılık, şu iki kızımdan birini sana nikâhlamak istiyorum.24
15) Hz. Hârûn (as): Dini liderlik / yardımcı peygamber
Ve âilemden kardeşim Hârûn’u bana yardımcı kıl!25
16) Hz. Dâvûd (as): Demircilik (zırh yapımı)
Şânım hakkı için, Dâvûd’a tarafımızdan bir üstünlük verdik. “Ey dağlar ve kuşlar! Onunla berâber tesbîh edin!” (dedik). Ve “Geniş zırhlar yap!” diye demiri ona yumuşattık.26
Yenilen en temiz rızık, Dâvûd’un el emeği kazancıdır.27
17) Hz. Süleymân (as): Devlet başkanı / idareci
Süleymân da, Dâvûd’a vâris oldu ve dedi ki: “Ey insanlar! Bize kuşların dili öğretildi ve bize herşeyden verildi.(1) Doğrusu bu, gerçekten apaçık lütuftur.”28
Bu miras peygamberlik ve yönetim mirasıdır.29
18) Hz. İlyâs (as): Ziraatla meşgul / toplum içinde irşad30
Muhakkak ki İlyâs da elbette peygamberlerdendir.31
19) Zülkifl (as): Kadılık / yöneticilik32
(Habîbim, yâ Muhammed!) İsmâîl’i, İdrîs’i ve Zülkifl’i de (hatırla)! Hepsi de sabredenlerdendi.33
20) Hz. Elyesaʿ (as): Ziraat ve geçimle meşgul / irşad
İsmâil’i, Elyesa‘ı, Yûnus’u ve Lût’u da (hidâyete erdirdik). Ve herbirini âlemlere (bütün mahlûkāta) üstün kıldık.34
Tefsirlerde Hz. Elyesaʿ’ın Hz. İlyas’tan sonra İsrailoğulları'nı yönlendirdiği, halkın içinde yaşayarak geçimini helâl yollardan sağlayan bir peygamber olduğu belirtilir. Peygamberlerin toplumdan kopuk olmadıkları, çalışan bireyler oldukları vurgulanır.35
21) Hz. Yûnus (as): Denizcilik / gemide çalışma
Nihâyet (gemidekilerle birlikte) kur‘a çekti de, kaybedenlerden oldu.36
Bu ayet, Hz. Yûnus (as)’un bir gemide yolcu/çalışan olarak bulunduğunu gösterir. Kur'a ancak gemide bulunanlar arasında yapılır. Âlimlerimiz, bunun Hz. Yûnus (as)’un deniz yolculuğu ve gemiyle irtibatlı bir geçim içinde olduğunu gösterdiğini belirtir.37
22) Hz. Zekeriyyâ (as): Marangozluk
Zekeriyyâ marangoz idi.38
23) Hz. Yahyâ (as): İlme ve ibadete adanmış hayat (dünyevî mala bağlı olmadan)
Daha çocuk iken ona hikmet (peygamberlik ve Tevrât’ı anlama kabiliyeti) verdik.39
Hz. Yahyâ (as)’nın meslekten soyut değil; dünyevî hırslardan arınmış, ilim ve tebliğe adanmış bir hayat yaşadığı anlaşılır. Bu da helâl kazanca kanaat ilkesini gösterir.40
24) Hz. Îsâ (as): Marangozluk (ailesinden)
Hayat sâhibi olduğum müddetçe de bana namazı ve zekâtı emretti.41
Bu ayet, toplum içinde yaşayan, ibadetle beraber hayatı sürdüren bir peygamber olduğunu gösterir.
Hz. Îsâ’nın babası bulunmadığından, annesi Hz. Meryem’in geçimi, marangozluk yapan akrabaları yoluyla sağlanmıştır.42
25) Hz. Muhammed (asm): Çobanlık ve ticaret
Ben koyun güderdim.43
En temiz kazanç, dürüst tüccarın kazancıdır.44
Bakara Suresi, 2/31
İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, c.1, s.216 (Dâru Taybe)
Beyhakî, Şuabu’l-Îmân, c.4, s.334
İbn Hibbân, es-Sikât, c.1, s.26 | İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-Nihâye, c.1, s.123
Hûd Suresi, 11/37
Taberî, Câmiʿu’l-Beyân, c.12, s.219 | İbn Kesîr, Tefsîr, c.2, s.444
Kurtubî, el-Câmiʿ li Ahkâmi’l-Kur’ân, c.9, s.41
Şems Suresi, 91/12-13
İbn Kesîr, Tefsîr, c.4, s.469
Zâriyât Suresi, 51/25-26
İbn Kesîr Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, c.4, s.258
Enbiyâ Suresi, 21/74
Taberî, Câmiʿu’l-Beyân, c.17, s.76 | Kurtubî, c.11, s.334
İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-Nihâye, c.1, s.163
İbn Kesîr, el-Bidâye, c.1, s.168
Yûsuf Suresi, 12/18
İbn Kesîr, Tefsîr, c.4, s.387
Yûsuf Suresi, 12/55
Kurtubî, Tefsîr, c.9, s.246
Sâd Suresi, 38/44
İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-Nihâye, c.1, s.221
A‘râf Suresi, 7/85
Taberî, Câmiʿu’l-Beyân, c.12, s.324 | Kurtubî, c.7, s.197
Kasas Suresi, 28/27
Tâhâ Suresi, 20/29-30
Sebe’ Suresi, 34/10-11
Buhârî, Büyûʿ, 15 (c.3, s.57)
Neml Suresi, 27/16
Kurtubî, c.13, s.173
İbn Kesîr, c.4, s.34
Sâffât Suresi, 37/123
Taberî, Tefsîr, c.17 | Kurtubî, Tefsîr, c.11
Enbiya Suresi, 21/85
En‘âm Suresi, 6/86
İbn Kesîr, Tefsîr, c.3, s.307
Sâffât Suresi, 37/141
Taberî, Câmiʿu’l-Beyân, c.23, s.108 | İbn Kesîr, c.4, s.21
Müslim, Fezâil, 2379 (c.4, s.1846)
Meryem Suresi, 19/12
Kurtubî, c.11, s.85
Meryem Suresi, 19/31
İbn Kesîr, el-Bidâye, c.2, s.43
Buhârî, İcâre, 2
Ahmed b. Hanbel, Müsned, c.2, s.303
