Peygamber Efendimiz vefat ettikten sonra eşleri neler yapmışlar? Geçimlerini nasil sağlamışlar?

1- Hz. Hatice bint Huveylid

2- Hz. Sevde bint Zem’a

3- Hz. Aişe bint Ebubekir

4- Hz. Hafsa bint Ömer

5- Hz. Zeynep bint Huzeyme

6- Hz. Ümmü Seleme Hind bint Ebu Ümeyye

7- Zeynep bint Cahş

8- Cüveyriye bint Haris

9- Safiyye bint Huyey

10- Ümmü Habibe Ramle bint Ebu Süfyan

11- Meymune bint Haris

12- Mariye Kıbti

Ezvac-ı Tahirat yani Hz. Peygamber (sav)’in temiz eşleri sırasıyla bu şekildedir. Peygamber Efendimizin (sav) eşlerinden ikisi Hz. Hatice bint Huveylid ve Hz. Zeynep bint Huzeyme Peygamber Efendimiz (sav)’den önce vefat etmiştir.

Efendimiz (sav)’in vefatından sonra Hz. Sevde 12 yıl, Hz. Aişe 46 yıl, Hz. Hafsa 33 yıl, Hz. Ümmü Seleme 49 yıl, Hz. Zeynep bint Cahş 9 yıl, Hz. Cüveyriye 38 veya 45 yıl, Hz. Safiyye 38-40 yıl, Hz. Ümmü Habibe 32 yıl, Hz. Meymune 39 yıl yaşadı.

“Resûlullah’ın (sav) vefatından sonra hanımlarının geçimi beytü’l-mâlden kendilerine tahsis edilen ödenekle sağlanmış, ayrıca Abdurrahman b. Avf gibi sahâbîler kendilerine hediyeler göndermek suretiyle ihtiyaçlarını karşılamıştır. Hz. Peygamber’in (sav), vefatından sonra hanımlarının geçimine yardımcı olacak kişiler hakkında övücü sözleri vardır.’’[1]

Hz. Peygamber (sav)’in vefatından sonra kalan mirası pek yoktu. Hayber ve Fedek’te arazi hisseleri bulunuyordu. Özellikle Hayber’deki arazinin gelirlerinden hanımlarına ayırmıştı ve onlara paylaştırıyordu. Hz. Peygamber (sav)’in vefatından sonra da bu paylaşım hem Hz. Ömer hem de Hz. Ebûbekir zamanında devam ettirildi.

“Normal şartlarda dul kalan kadınlar iddet süreleri tamamlanınca istedikleri kişiyle evlenebilirlerdi. Ancak peygamber hanımlarının durumları bundan farklıydı. Çünkü onların dul kalınca başkalarıyla evlenmeleri vahiyle yasaklanmıştır. Bu nedenle hayatta oldukları sürece geçimlerinin sağlanması devlet idarecileri tarafından yerine getirilmiştir. Oturdukları evler ölünceye kadar kendilerine bırakılmıştır.’’[2]

Temiz ve pâk annelerimiz olan Sevgili Peygamberimizin (sav) hanımlarının geçimleri kısaca şöyle olmuştur:

Hz. Sevde (ra); ‘’Dericilikte mâhir olduğu, Tâif tarzı deri işlediği belirtilen Hz. Sevde, kazandığı para ile yoksullara ve kimsesizlere yardım ederdi. Hilâfeti döneminde Hz. Ömer’in kendisine gönderdiği bir kese dirhemin sadaka olarak dağıtılmasını istemişti’’[3] (TDV, Hz. Sevde)

Hz. Aişe (ra); “Hz. Ebubekir (ra), Hz. Peygamber (sav)’in verdiği bazı arazi gelirlerini ümmehat’ül mü’minine, kızı da dahil olmak üzere, aynen vermeye devam etti. Vefatından önce çok sevdiği kızına, Bahreyn’deki bir araziyi faydalanma hakkını kişilere tahsis etmesi için ikta olarak bıraktı. Hz.Ebubekir (ra) kendine ait mülklerden bir kısmını Hz. Aişe’ye verdi; kardeşlerine bakmasını, vefat edince maaşının geri kalan kısmını beytülmâle iade etmesini vasiyet etti.’’[4]

Hz. Hafsa (ra); Hayber’den düşen paydan almakla birlikte daha sonra Hz. Ömer’in (ra) divandan dağıttığı tahsisattan da almıştır. Babası Hz. Ömer’in (ra) vefatıyla da ona bir takım mal düşmüştür.

Hz. Ömer’in vasiyetinde de bu görülmektedir.

’’Şayet hak olan ölüm vaki olursa Semağ denilen hurmalık, Hayber’deki yüz hisse ile mahsulü, Resulullah’ın (sav) tahsis ettiği yüz vesk, benden sonra Hz.Hafsa’ya intikal edecektir’’[5]

Hz. Ümmü Seleme (ra); “Hz. Peygamber (sav) Hayber gelirinden, ona 80 vesk hurma ile 20 vesk arpa tahsis etmişti. Hz. Peygamber’in (sav) vefatından sonra Ebu Bekir ve Ömer b. Hattab da ona, Hz. Peygamber’in (sav) diğer hanımları gibi tahsisat ayırdılar.’’[6]

“Ömer b. Hattab kendi döneminde Hz. Peygamber’in (sav) hanımlarının toplum içindeki konumlarının muhafazası açısından çok titiz davranmış; Kur’ân’ın emrettiği gibi evlerinde oturmalarını istemiş ve sadece mescide çıkmalarına izin vermiştir. Ömer b. Hattab zamanında adamın biri Ümmü Seleme’de alacağı olduğunu iddia etti. Ömer b. Hattab, Ümmü Seleme’ye haber gönderdi ve Ümmü Seleme kimseye borçlu olmadığına dair yemin edince, Ömer b. Hattab adama 30 sopa vurdurarak dövdürdü.’’[7]

Hz. Zeynep bint Cahş (ra); sadaka vermeyi çok severdi. Hz. Peygamber (sav) kendisinden sonra ilk vefat eden kişi olan Hz. Zeynep’i söylerken de bu özelliğini vurgulamıştır.

“Hz. Zeynep, vefatı yaklaşınca yanındakilere şöyle demiştir: “Ben kefenimi hazırladım. Eğer Ömer bana kefen gönderirse ikisinden birini sadaka verin.” Hz. Zeynep ömrünün sonuna kadar cömertliğini devam ettirmiştir. Vefat ettiği zaman da geriye bir tek evinden başka hiçbir şeyi kalmamıştır. Bu ev de Velîd b. Abdülmelik tarafından akrabalarına 50.000 dirhem verilerek satın alınmış ve yerine bir cami yaptırılmıştır. Ayrıca Hz. Ömer, Zeynep bint Cahş’a 12.000 dirhem maaş bağlamıştır. O ise bu maaşı akrabalarına, yetimlere ve ihtiyaç sahiplerine sadaka olarak dağıtmış, sonra da şöyle dua etmiştir: "Allah'ım! bundan sonra Ömer'in maaşı bana gelmesin."[8]

Hz. Ümmü Habibe (ra); ‘’Resulullah’ın (sav) vefatından sonra Ümmü Habîbe onun hatırasına saygı göstererek kendi evinde ikâmet etti. Ashab onun kıymet ve derecesini bildiği için Ümmü Habîbe’ye hürmet etmiş, saygı göstermiştir. Müslümanlar’ın ona böyle saygı göstermelerinin bir sebebi de onların peygamberlerine karşı duyduğu vefâ hissiydi. Halifeler Ümmü Habîbe’yi ziyarete gelirler, ihtiyacını giderecek ve onu isteme zelilliğinden kurtaracak kadar mal vererek yardım ederlerdi. Hz. Ömer (sav), Divan Teşkilatı’nda atıyye verdiği kimseler arasında en fazla miktarı, Hz. Peygamber’in (sav) hanımlarına tahsis etmiştir.’’[9]

Hz. Cüveyriye (ra), Hz. Safiyye (ra) ve Hz. Meymune (ra) validelerimiz de diğer validelerimiz gibi divandan hisselerini alıp geçimlerini sağlamıştır.