Aileden gizli olarak kıyılan nikah geçerli midir? Nikah için gereken şartlar nedir?

Peygamber Efendimiz (sav) bir hadîs -i şerifinde aileden gizli olarak kıyılan bir nikah için “Velî (izni) olmadan nikâh olmaz.”[1] buyurmuştur.

Yine diğer bir hadîs -i şerifinde ise “Hangi kadın velîlerinin izni olmadan (kendi kendine) nikâhlanırsa, nikâhı geçersizdir. Eğer erkek o kadınla beraber olmuşsa, bunun karşılığı olarak ona mehir vermesi gerekir. Eğer (velîler) anlaşamazlar-sa, velîsi olmayanın velîsi yetkili mercidir.”[2] buyurarak nikâh gibi önemli bir konuda velînin (baba veya dede veya kardeş gibi yakınının) görüşünün alınmasının ehemmiyetine işaret etmiştir.

Bu hususta mezhep imamlarımızın görüşleri ise şu şekildedir; Ebû Hanîfe ve Ebû Yûsuf, bulûğ çağına erişmiş kadının tıpkı bâliğ erkek gibi velisinin aracılığına gerek olmaksızın evlenebileceği kanaatindedir.                                  

Fakat diğer üç mezhep ise bulûğa ermiş de olsa kadının ancak velisi tarafından evlendirilebileceği hususunda fikir birliği içindedir.[3]

Evlenmenin Unsur Ve Şartları: Geçerli bir evliliğin yapılabilmesi o evlilikte birtakım unsur ve şartların bir araya gelmesi ile mümkün olur. Bu unsur ve şartlardan birinin eksik olması evliliğin ya hiç doğmamasına veya eksik doğmasına yol açmaktadır. Bu unsur ve şartları şu alt gruplara ayırarak incelemek gerekir.

UNSURLAR:

İrade Beyanı: Aralarında evlenme engeli bulunmayan bir erkekle bir kadının veya temsilcilerinin hukuken geçerli iradelerini birbirine uygun biçimde açıklamalarıyla (icap ve kabul) nikâh akdi meydana gelir.

Ehliyet ve Veli: Nikâh akdine gerek kendisi gerekse velâyet veya vekâlet ilişkisine dayanarak başkası adına katılan kişinin cumhura (halka) göre âkıl ve bâliğ, Hanefîler’e göre temyiz gücüne (insanın söz ve davranışlarının sebep ve sonuçlarını idrak edebilme ve bu idrake uygun biçimde iradesine) sahip olması gerekir. 

Evlenme Engelinin Bulunmaması: Belirli derecedeki kan, süt ve kayın (eşin annesi, babası, kardeşi) hısımlığı devamlı evlenme engeli niteliğindedir. Din farklılığı, kadının evli olması veya iddet süresi içinde bulunması gibi durumlar geçici evlenme engelleri kabul edilir, bunlar devam ettiği sürece belirtilen kimselerle evlenmek yasaktır.

Şahitler: Nikâha şeklî akid karakteri veren husus evlilik akdinin sıhhati için iki erkek veya bir erkek iki kadın şahitin hazır bulunmasıdır.

İkrahın (Zorlamamanın) Olmaması: Hanefîler'in dışındaki mezheplere göre nikâhta herhangi bir zorlamanın, bir diğer ifadeyle ikrahın (zorlamanın) olmaması da bir sıhhat şartıdır. Dolayısıyla ikrahla yapılan akid sıhhat şartlarının eksikliği sebebiyle geçersiz (fâsid) bir akiddir.           

Evlenmenin Gizlenmemesi: Bu şart sadece Mâlikîler tarafından ileri sürülmüştür. Onlara göre şahitlerle anlaşarak yapılan evlenmenin gizlenmesi ve etrafa duyurulmaması sıhhat şartlarına aykırıdır.                                                                                                      Denklik: Evlenecek eşler arasında dinî, iktisadî ve sosyal bakımdan bir denkliğin olması kastedilir.

Bedîüzzamân Hazretleri evlilikte denklik hususuna şu şekilde izah getirmiştir; Şer'an koca, karıya küfüv olmalı, yani birbirine münasib olmalı. Bu küfüv ve denk olmak, en mühimmi diyanet noktasındadır. “Ne mutlu o kocaya ki; kadınının diyanetine bakıp taklid eder, refikasını (hanımını) hayat-ı ebediyede kaybetmemek için mütedeyyin olur. Bahtiyardır o kadın ki; kocasının diyanetine bakıp "Ebedî arkadaşımı kaybetmeyeyim" diye takvaya girer.”[4]