Mukaddime ile mukaddeme arasındaki farklar nelerdir?
İkisini de Türkçe önsöz olarak tanımlayabiliriz. Fakat ayrı ayrı bu iki tabirle ifade edilen bir metin, şayet arkadan gelen asıl metinden bağımsız, müstakil bir şeyleri anlatıyor, tek özelliği onlardan önce zikredilmekse, öne alınmış söz (önsöz) manasında ism-i meful vurgusuyla “mukaddeme” olarak tabir edilir.
Ama bu metin arkadan gelen asıl parçanın nelerden bahsettiğini tadad eden ve bir nevi onu özetleyen, yani arkadaki metni takdim eden bir metin ise, ism-i fail manasıyla “mukaddime” olarak tabir edilir.
Bu itibarla 10. Hüccetin başındaki parça, arkadan gelen 11 kelimeden tamamen bağımsız ve müstakil manasıyla sırf onlardan önce gelen bir metin olmak cihetiyle “mukaddemedir”, mef'uldür, sadece öne alınmıştır.
Tabiat risalesinin başındaki parça, arkadaki yolları tek tek tadad eden ve kısmen de onlara açıklık getiren bir metin olmak cihetiyle “mukaddimedir”, faildir, manası gibi takdim edicidir.