"Kader fetva verdi" cümlesinin hakikati nedir?

Hadis-i şerifte: “Bazen bela nazil olur. Gelirken karşısına sadaka çıkar. (Belayı) geri çevirir.” Şu hadisin sırrı gösteriyor ki takdir edilen şeyler, bazı şartlara bağlıdır. Meydana gelirken geri kalır. Meydana gelmez. Çünkü sadaka belayı defeder.

Varlığı bazı şartlara bağlı olan şeylerin, şartları oluşmazsa o şey meydana gelmez.

Mesela: “ Eğer zekatını verirse malı zayi olmayacak” tarzında bir hüküm söz konusu ise zekatını vermeyen adamın malının bir kısmının zayi olması durumunda “ Bu adam bu musibetin gelmesinde kadere fetva verdirdi” denir. Yani musibetin gelmemesi için gerekli olan zekat verme şartını yerine getirmedi. Bela da geldi. Kader de bu belanın gelmesine izin verdi demektir.

Mesela: “Diline sahip olursa sıhhatiyle beraber dünya saadetine kavuşacaktır” Dilini tutmadı. Sıkıntılara düştü. Keyfi kaçtı. O zaman ona denir ki “Sen kadere fetva verdirdin” Yani “Diline sahip olmadın. Bu belaya düştün. Bu belanın gelmesine kader müsaade etti. Çünkü gelmemesi için gerekli şartı yerine getirmedin.” Demektir.

Mesela: “Eğer çalışırsa başaracak”  adam çalışmadı. Sefalete düştü. Ona denir ki “Hangi tavrından dolayı kader fetva verdi ki sen bu hale düştün” yani “ Sen hangi şartı yerine getirmedin de bu musibetin gelmesine sebeb oldun. Bu sıkıntıya düşmene kader izin verdi.”  demektir. Yoksa kader, ezeli ilim sahibi olan Allah’ın, bütün varlıkların ne zaman, nerede, nasıl ve hangi gerekçelerle yapacağı fiilleri bilmesine denir. İnsanların hür iradeleriyle ne yapacaklarını bilmek ise onları zorlamaz. Cebir altına almaz. İradelerini örtmez. Ortadan kaldırmaz.

İnsan yaptığı hatalar, yanlış şeyler, işlediği günahlardan dolayı musibetin gelmesine sebeb olabilir. Veya Cenab-ı Hakkın bizim bilemediğimiz veya ileride güzellikleri ortaya çıkacak bir takım işler yapar. Bu açıdan “kader fetva verdi” denir.